TSUE otwiera niesłusznie wykluczonym wykonawcom drogę do dochodzenia odszkodowania

Kontekst sprawy i stanowisko TSUE

Słowacki związek piłki nożnej wykluczył w 2013 roku konsorcjum, do którego należało przedsiębiorstwo INGSTEEL z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na prace związane z przebudową, modernizacją i budową16 stadionów piłkarskich. Konsorcjum to zostało wykluczone ze względu na niespełnienie wymogów ogłoszenia
o zamówieniu dotyczących w szczególności jego sytuacji ekonomicznej i finansowej. Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego zostało zakończone poprzez
zawarcie umowy ramowej z jedynym oferentem, który pozostał w przetargu. Wówczas INGSTEEL wniósł do sądu rejonowego w Bratysławie powództwo o odszkodowanie z tytułu szkody, jaką miał ponieść w wyniku wykluczenia wspomnianego konsorcjum z postępowania. Sąd ten zwrócił się do TSUE z pytaniem, czy dyrektywa w sprawie środków odwoławczych w dziedzinie zamówień publicznych stoi na przeszkodzie słowackim przepisom krajowym lub praktyce krajowej, które wydają się wyłączać możliwość uzyskania przez oferenta bezprawnie wykluczonego z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego odszkodowania za szkodę poniesioną w wyniku utraty szansy udziału w tym postępowaniu w celu uzyskania danego zamówienia.

TSUE uznał, że bezprawne wykluczenie narusza zasady równego traktowania i niedyskryminacji oraz zasady przejrzystości. W takich przypadkach wykonawcom przysługuje prawo do odszkodowania, aby zrekompensować poniesione straty finansowe oraz utracone korzyści. Podkreślił również, że prawo do odszkodowania jest niezbędne do zapewnienia efektywności środków odwoławczych przewidzianych w dyrektywie 89/665/EWG. Bez możliwości uzyskania odszkodowania, ochrona prawna wykonawców byłaby niepełna. Trybunał stwierdził ponadto, że dyrektywa dotyczy każdego rodzaju poniesionej szkody, w tym szkody wynikającej z utraty szansy udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia. W tym względzie Trybunał przypomniał, że o ile szkoda, jako taka, może wynikać z nieuzyskania zamówienia publicznego i urzeczywistnić się jako utracona korzyść, o tyle oferent, który został bezprawnie wykluczony, może również ponieść odrębną szkodę, która odpowiada utraconej możliwości wzięcia udziału w danym postępowaniu o udzielenie zamówienia w celu jego uzyskania.

Konsekwencje wyroku TSUE

Wyrok TSUE z 6 czerwca 2024 roku w sprawie C-547/22 ustanawia istotny precedens w dziedzinie zamówień publicznych. Zabezpiecza prawa wykonawców do uzyskania rekompensaty w przypadku bezprawnego wykluczenia go z przetargu, co wzmacnia transparentność w postępowaniach przetargowych.

Wyrok ten może prowadzić również do zwiększenia odpowiedzialności zamawiających oraz zobliguje ich do podejmowania bardziej przemyślanych działań i szczegółowej weryfikacji poszczególnych wykonawców, aby unikać konieczności wypłaty odszkodowań.
Mimo, iż w ostatnich latach można zaobserwować bardziej ostrożne podejście zamawiających do odrzucania ofert wykonawców lub wykluczania ich z postępowań, nadal zdarzają się w tym zakresie liczne przypadki naruszeń. Omawiany wyrok może stanowić więc furtkę dla wykonawców, których prawa zostały naruszone.


Autorki: Milena Waszak - prawnik, Marta Dziewulska - radca prawny, dyrektor działu obsługi inwestycji i zamówień publicznych DSK Kancelaria