Rewolucja w taryfach za wodę i ścieki?

Wodom Polskim zarzucano przewlekłe prowadzenie postępowań i brak należytych kompetencji, co powodowało trudności w zatwierdzaniu wniosków taryfowych, a w konsekwencji – niedostosowanie taryf do warunków ekonomicznych i brak pokrycia kosztów przedsiębiorstw wodociągowo- kanalizacyjnych w przychodach, z negatywnymi skutkami dla możliwości zachowania właściwego poziomu świadczonych przez nie usług.

Przewodnim hasłem opublikowanego projektu jest przywrócenie gminom kompetencji do zatwierdzenia taryf za wodę i ścieki, co oceniane jest przez branżę co do zasady pozytywnie. W świetle nowych przepisów to rady gminy, jako organy znające bliżej lokalną specyfikę i potrzeby, decydować będą o tym, ile za wodę i ścieki zapłacą odbiorcy w danej gminie. Szereg proponowanych szczegółowych rozwiązań w projekcie budzi jednak kontrowersje.

Kompetencje rady gmin nie będą wyłączne – wzrost taryf przekraczający określone w projekcie progi wymagać będzie uzgodnienia z Wodami Polskimi. Celowościowo nad takim rozwiązaniem można oczywiście dyskutować, przedsiębiorstwa krytykują jednak proponowane rozwiązania, obawiając się, że doprowadzą one do wydłużenia procesu taryfowego. Wątpliwości budzą szczegółowe rozwiązania ustawodawcze w tym zakresie, np.
określenie progów wymagających uzgodnienia taryfy Wodami Polskimi, sposób ich liczenia czy też brak możliwości skorygowania lub uzupełnienia wniosku przekazanego do organu regulacyjnego w ramach postępowania o uzgodnienie projektu taryfy.

Dyskusję w sektorze wywołała również propozycja przyznania gminom kompetencji do ustanowienia taryf progresywnych na ich obszarze. Jest to ten element proponowanych regulacji, który dotyczyć będzie nie tylko samych przedsiębiorstw, ale i każdego odbiorcy usług. Obecny projekt nie przewiduje, że każde „pierwsze tysiąc litrów wody” dla odbiorcy będzie darmowe lub za symboliczną złotówkę. W miejsce powyższego projektodawca przewidział, że gminy będą mogły (ale nie będą musiały) ustanowić taryfy progresywne, w ramach których wraz z zużyciem wody rosnąć będą ceny. To rozwiązanie, jakkolwiek, jak rozumiemy, wynikające ze szczytnego celu polegającego na promowaniu racjonalnego gospodarowania wodą, jest jednak szeroko dyskutowane przez branżę. Wątpliwości budzi, czy jego ewentualne wdrożenie umożliwi samofinansowanie się usługi oraz czy zapewni zachowanie równości traktowania odbiorców, w szczególności tych mających status konsumentów, jak również szczegółowe założenia co do konstruowania wniosków taryfowych w świetle nowych przepisów (w tym celu konieczna byłaby zmiana rozporządzenia taryfowego [4]).

Konsekwencje zmian dla odbiorców usług zależeć będą od tego, jakie ostatecznie rozwiązania zostaną wypracowane przed wejściem ustawy zmieniającej w życie. Niewątpliwie w interesie wszystkich odbiorców pozostaje, aby taryfy za wodę i ścieki mogły być zatwierdzone w sposób sprawny oraz pozwalały na zapewnienie odpowiedniego poziomu świadczonych w tym zakresie usług, są to bowiem usługi podstawowe dla funkcjonowania społeczeństwa. Kierunek zmian co do zasady ocenić należy pozytywnie. Bardzo ważnym będzie natomiast ostateczny kształt rozwiązań regulacyjnych. Branża wodociągowa jest bardzo aktywna i zapewne chętnie weźmie udział w dyskusji na temat docelowych rozwiązań prawnych i ich wpływu na sektor.



[1] Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj. Dz.U. z 2024 r. poz. 757; dalej jako: „u.z.z.w.”).
[2] Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej jako: „Wody Polskie”).
[3] Patrz np. wystąpienie pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli, znak LSZ.411.002.01.2023, dostępne pod adresem: https://www.nik.gov.pl/kontrole/D/23/502/LSZ/ [dostęp w dniu 20.01.2025 r.].
[4] Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1074).