Przyszłość wojskowego transportu kolejowego na Kujawach i Pomorzu

Ostatnie lata przyniosły bezprecedensowe zmiany w środowisku bezpieczeństwa w Europie Środkowo-Wschodniej. Kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej, a następnie pełnoskalowa inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, poprzedzona nieudaną próbą przeprowadzenia blitzkriegu przez agresora, spowodowały, że bezpieczeństwo narodowe i obronność stały się pierwszoplanowymi tematami w debacie publicznej w Polsce.

Przebieg wojny na Ukrainie wskazuje, że na polu walki zarówno z perspektywy agresora, jak i w ramach operacji obronnej, kluczowe znaczenie ma efektywny system logistyczny. Szczególnie istotną rolę w zaopatrzeniu wojsk odgrywa kolej, zarówno w Rosji, jak i na Ukrainie. Czy Polska jest przygotowana do użycia transportu kolejowego do przerzutu sprzętu wojskowego na dużą skalę?

Wydaje się, że w dużej mierze tak. Nie jest tajemnicą, że już dziś duża część sprzętu wojskowego przekazywanego ukraińskim siłom zbrojnym w ramach donacji od jej zachodnich sojuszników, w tym Polski, dociera na Ukrainę koleją. Otwartym pozostaje jednak pytanie, czy Polska w pełni wykorzystuje potencjał sieci kolejowej w kontekście obsługi polskich i sojuszniczych jednostek wojskowych, zarówno w odniesieniu do ich zaopatrzenia, jak i przerzutu sił podczas różnego rodzaju ćwiczeń.

Matysiak: Wojsko wykorzystuje najczęściej drogi publiczne

Interpelację w tej sprawie skierowała do ministra infrastruktury oraz ministra obrony narodowej poseł Paulina Matysiak (Lewica Razem), wskazując na niedostateczne jej zdaniem wykorzystanie kolei w obsłudze potrzeb sił zbrojnych w województwie kujawsko-pomorskim. Parlamentarzystka podkreśliła na wstępie, że dziś podczas ćwiczeń sił zbrojnych państw członkowskich NATO w Polsce przerzut wojsk odbywa się przede wszystkim z wykorzystaniem dróg publicznych, co powoduje liczne utrudnienia w ruchu, uciążliwe dla ich cywilnych użytkowników.

– Transport kolejowy wojska jest bardzo ograniczony z uwagi na liczne zaniedbania infrastruktury, jak np. rozkradzione tory na linii 209 od Kowalewa Pomorskiego do Chełmży oraz brak ramp ładunkowych dla wojska w Bydgoszczy, Inowrocławiu czy innych lokalizacjach. Otrzymałam także informację o tym, że bocznica kolejowa do jednostki nr 1523 nad jeziorem Szarlej nie dostała w grudniu dopuszczenia do dalszej eksploatacji – napisała poseł Paulina Matysiak. Parlamentarzystka zapytała, czy w przypadku realizacji inwestycji infrastrukturalnych, w tym odbudowy zdewastowanej linii kolejowej nr 209, możliwe byłoby zwiększenie przewozu wojsk koleją. Posłanka zapytała także, czy możliwe jest przywrócenie do użytkowania przez wojsko ramp w Bydgoszczy przy ulicy Zaświat.

Paulina Matysiak zwróciła się również do ministrów z pytaniem o plany rządu w zakresie rewitalizacji linii kolejowej nr 231 na odcinku łączącym Inowrocław Rąbinek i Kruszwicę, który obecnie znajduje się w złym stanie technicznym – prędkość szlakowa wynosi zaledwie 20 km/h, przez co czas przejazdu pociągów towarowych nie zapewnia ich konkurencyjności względem transportu drogowego. – Linia nr 231 wymaga pilnej modernizacji, nie tylko w celu przywrócenia ruchu pasażerskiego, ale przede wszystkim po to, aby pociągi towarowe mogły uczciwie konkurować z transportem drogowym – podkreśliła parlamentarzystka.

Malepszak: PKP PLK nigdy nie odmówiła przejazdu transportu wojskowego

Do interpelacji Pauliny Matysiak z upoważnienia ministra infrastruktury odniósł się w odpowiedzi podsekretarz stanu Piotr Malepszak. Wiceminister wskazał na wstępie, że sposób wykorzystania linii kolejowych przez polskie i sojusznicze siły zbrojne określają odpowiednie regulacje, w tym ustawowe. Podkreślił w tym kontekście, że utrzymanie i eksploatacja ok. 700 kilometrów linii kolejowych o znaczeniu wyłącznie obronnym nie należą do zadań PKP Polskich Linii Kolejowych. Wskazał także, że państwowy zarządca infrastruktury kolejowej dotąd nie odmówił przejazdu transportu wojskowego, a jedynymi ograniczeniami mogą być parametry przesyłek, które z uwagi gabaryty mogą nie mieć możliwości przejazdu na niektórych odcinkach.

– Na potrzeby przemieszczeń w czasie podwyższania gotowości obronnej państwa i w czasie wojny Siły Zbrojne RP określiły kierunki i relacje przemieszczeń, które są im niezbędne do osiągnięcia zamierzonych celów. Składają się na nie linie kolejowe lub ich odcinki określane, jako linie kolejowe o znaczeniu obronnym. Z ponad 19 tys. km eksploatowanych linii kolejowych wyznaczonych zostało około 5330 km w ramach których wyznaczono 7 relacji na kierunkach z zachodu na wschód oraz 3 relacje na kierunkach z północy na południe kraju – napisał wiceminister Malepszak.

Piotr Malepszak podkreślił jednak, że przebieg tych tras, a także lokalizacja punktów ładunkowych, określone są w dokumentach niejawnych, które nie podlegają publikacji. Wiceminister przekazał jednocześnie, że siły zbrojne wytypowały ponad 240 punktów ładunkowych, na które składają się rampy kolejowe, place załadunkowe i wyładunkowe oraz miejsca do montażu kolejowych mobilnych ramp ładunkowych.

Odbudowy odcinka Chełmża – Kowalewo Pomorskie nie będzie. Co dalej z linią kolejową nr 231?

Odnosząc się do pytania o odbudowę zdewastowanego odcinka linii kolejowej nr 209 pomiędzy Chełmżą a Kowalewem Pomorskim, wiceminister infrastruktury przekazał, że Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych, opracowany w ścisłej współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej, nie zakłada żadnych prac w tym zakresie. W kontekście dopuszczenia do eksploatacji bocznicy do jednostki wojskowej nad jeziorem Szarlej oraz użytkowania przez wojsko ramp kolejowych w Bydgoszczy przy ulicy Zaświat wiceminister ponownie podkreślił, że przebiegi linii kolejowych oraz lokalizacje punktów ładunkowych wykorzystywanych przez siły zbrojne nie są informacją jawną.

W kontekście linii kolejowej nr 231 pomiędzy Inowrocławiem Rąbinkiem a Kruszwicą wiceminister Malepszak wskazał, że jej rewitalizacja w celu przywrócenia ruchu pasażerskiego została uwzględniona zamierzeniach inwestycyjnych PKP Polskich Linii Kolejowych na lata 2021-2030 z perspektywą do 2040 roku, jednak nie ma zapewnionego finansowania. – Inwestycja ta mogłaby zostać sfinansowana z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027, lecz wymaga to stosownej decyzji ze strony marszałka województwa kujawsko-pomorskiego – podkreślił Piotr Malepszak.