Nowelizacja usprawniająca wydawanie decyzji środowiskowych

Nowelizacja ma na celu przede wszystkim wprowadzenie zmian usprawniających wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. decyzji środowiskowej) oraz usprawnienie przygotowania i realizacji inwestycji – głównie inwestycji liniowych, wodnych i przeciwpowodziowych. Decyzja środowiskowa ma na celu ustalenie, jak przeprowadzić inwestycję, by zminimalizować jej negatywny wpływ na środowisko. Obecnie proces uzyskania decyzji środowiskowej jest dość skomplikowany i nie w każdym zakresie precyzyjny. Nowelizacja ma to jednak zmienić. Nowe uregulowania prawne mają stać się rozwiązaniem dla problemów interpretacyjnych dotychczasowych przepisów. Wypracowano je na podstawie oceny funkcjonowania obecnie obowiązujących regulacji oraz zgłaszanych uwag.

Ustawa nowelizująca wprowadza szereg zmian w różnych aktach prawnych. Jednym z nich jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Najistotniejszymi zmianami wprowadzanymi w powołanej ustawie są w szczególności:

• wprowadzenie obszernego katalogu przedsięwzięć określanych jako „inwestycje strategiczne”, a także obowiązek przeprowadzenia analizy zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej „MPZP”). Do wniosków o wydanie decyzji środowiskowych dla przedsięwzięć zlokalizowanych na obszarach objętych formami ochrony przyrody nie będzie załączać się karty informacyjnej przedsięwzięcia, lecz raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
• wprowadzenie, już na początkowym etapie postępowania, obowiązku przeprowadzenia przez organ analizy zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami MPZP, o ile został uchwalony. Rozwiązanie to wyeliminuje zbędne czynności związane z prowadzeniem dalszego postępowania, w tym wystąpienia o stosowne opinie i uzgodnienia w sytuacji, gdy już na wstępnym etapie postępowania zostanie stwierdzona niezgodność z MPZP,
• uzupełnienie przepisów, które regulują obowiązek badania zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z MPZP o plan zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej (gdy przedsięwzięcie jest realizowane na obszarze morskim),
• wyłączenie z obowiązku badania zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z MPZP dla urządzeń infrastruktury technicznej objętych pracami budowlanymi w celu usunięcia kolizji z planowaną do realizacji inwestycją strategiczną, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów na dalszym etapie procesu inwestycyjnego nie ma konieczności zachowania zgodności z tym planem,
• umożliwienie przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko na wniosek inwestora planującego podjęcie realizacji przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, a lokalizowanego na obszarach objętych formami ochrony przyrody. Do wniosku o wydanie decyzji środowiskowej zamiast karty informacyjnej przedsięwzięcia będzie składać się raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Obecnie z uwagi na często ustanawiane zakazy realizacji przedsięwzięć mogących znacznie oddziaływać na środowisko na takich obszarach, dla przedsięwzięć tzw. drugiej grupy, każdorazowo nakładany jest i tak obowiązek przeprowadzenia oceny, co niepotrzebnie generuje po stronie inwestora koszty i wydłuża procedurę,
• dookreślenie, że wyniki inwentaryzacji przyrodniczej będą składane zarówno w formie opisowej, jak i kartograficznej,
• nadanie uprawnienia dla Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska do przekazywania spraw z zakresu ocen oddziaływania na środowisko związanych z realizacją inwestycji strategicznych do załatwienia innemu Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska niż właściwy miejscowo,
• wprowadzenie szczególnych rozwiązań dla niektórych inwestycji strategicznych przewidujących możliwość wyłączenia konkretnej inwestycji strategicznej z zakresu zastosowania przepisów dotyczących udziału społeczeństwa w ochronie środowiska oraz oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz na obszar Natura 2000, jeżeli indywidualne okoliczności uzasadniają podjęcie natychmiastowych działań w celu realizacji tej inwestycji oraz gdy spełnione są inne ustawowo określone warunki. Wskazanie konkretnej inwestycji strategicznej, która zostanie wyłączona z zakresu wspomnianych działów ma nastąpić w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, które polegają na wyłączeniu Skarbu Państwa z obowiązku udzielania gwarancji zapłaty w umowie o roboty budowalne.

Co więcej, w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadzono zmiany polegające na usprawnieniu przebiegu procesu inwestycyjnego dla przedsięwzięć realizowanych na terenie form ochrony przyrody oraz wyeliminowaniu zgłaszanych wątpliwości odnośnie możliwości odstępowania od strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla dokumentów planistycznych.

Nowe rozwiązania znajdą się także w ustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, które polegać będą na:

• zniesieniu obowiązku zawieszania postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w razie śmierci strony,
• uszczegółowieniu treści odwołania od decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,
• wprowadzeniu regulacji, które przewidują szczególne zasady przygotowania i realizacji inwestycji na drogach zawierających elementy o istotnym znaczeniu dla obronności lub bezpieczeństwa państwa. Dotyczyć to będzie ściśle określonych inwestycji na drogach publicznych, które to ze względu na wskazane wyżej elementy muszą być zrealizowane w trybie pilnym z zastosowaniem przyspieszonej i uproszczonej procedury realizacji takich inwestycji.

Nowelizacja przewiduje także zmiany w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, które modyfikują zasady sporządzania planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000. Obecnie plany sporządzane są na okres 10 lat, a zgodnie z nowymi przepisami uznawane będą za bezterminowe. Jednakże, możliwe będzie dokonywanie zmian w bezterminowych planach zadań ochronnych, jeżeli potrzeba taka zostanie zidentyfikowana przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Podkreślić należy, że nowelizacja zobowiązuje do przeprowadzania oceny aktualności planów zadań ochronnych, co zapewni weryfikację planów w tym zakresie. Ponadto, umożliwia wydanie zezwolenia na odstępstwo od zakazu budowania na obszarze parków narodowych i rezerwatów przyrody dla inwestycji mających na celu ochronę ludności przed powodzią i suszą.

Pewne zmiany dotyczyć będą również inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych. W tym zakresie nowelizacja zawiera regulacje mające na celu zapewnienie dodatkowych instrumentów prawnych pozwalających usprawnić procedurę uzyskania decyzji o pozwolenie na realizację inwestycji, która jest niezbędna w celu realizacji inwestycji przeciwpowodziowej. Ma to nastąpić przez ułatwienie wejścia na teren cudzej nieruchomości na potrzeby prac przygotowawczych.

Podsumowując, celem wprowadzanej nowelizacji jest w szczególności usprawnienie wydawania decyzji środowiskowej oraz przygotowania i realizacji inwestycji, jednakże czy na tle wprowadzanych przepisów pojawią się jakieś niejasności i problemy interpretacyjne – dowiemy się już w praktyce ich stosowania.

Autor: Milena Waszak, starszy prawnik, dział obsługi inwestycji i zamówień publicznych DSK Kancelaria