Nielegalne reklamy zalewają ulice miast

W 2015 roku w Polsce zaczęła obowiązywać tzw. ustawa krajobrazowa. W założeniach miała pomóc miastom uporać się ze szpecącymi miejskie otoczenie reklamami. Po blisko dekadzie okazuje się, że przepisy w praktyce niewiele zmieniły. NIK przyjrzała się jak to wygląda w kilku dużych miastach.

Jak stwierdzono, w badanym okresie, tj. w latach 2020-2023 największy problem z nielegalnymi reklamami miała Łódź, choć było to pierwsze miasto wojewódzkie, które przyjęło uchwałę krajobrazową. Także jednak w pozostałych miastach spora cześć reklam przy miejskich ulicach wisi tam nielegalnie.

Jednym z problemów, zdaniem NIK, jest fakt, że w kontrolowanych miastach nie wprowadzono zasad weryfikacji legalności reklam i przeciwdziałania nielegalnemu wykorzystaniu powierzchni. Bieżącą inwentaryzację reklam prowadziło tylko Opole, ale wyniki spisu nie były wykorzystywane np. do naliczania i egzekwowania kar.

Łódź była pierwsza, ale nie wykorzystała szansy

Pierwszym miastem wojewódzkim, które przyjęło uchwałę krajobrazową (w 2016 r.), była Łódź – przypomina NIK. Mimo to, jak stwierdzili kontrolerzy w latach 2020 -2023 miasto nie egzekwowało nowych przepisów. To tym gorzej, że wraz z jej wejściem w życie przestały obowiązywać przepisy o zagospodarowaniu przestrzennym na terenie Łodzi.

Pod tym względem – wprowadzenia i egzekwowania przepisów - wyróżniały się Gdańsk (uchwała krajobrazowa przyjęta w 2028 r.) i Opole (uchwała od czerwca 2019 r.), ale także i tam kontrolerzy stwierdzili błędne ustalanie opłat za umieszczenie reklamy w pasie drogowym i nieegzekwowanie kar za reklamy niespełniające wymogów uchwały krajobrazowej. Wrocław w ogóle nie skorzystał z możliwości uregulowania przestrzeni.

NIK zarzuca, że miast nie prowadzą inwentaryzacji reklam (poza Opolem, które spisało reklamy przed przyjęciem uchwały krajobrazowej). To z kolei utrudniało kontrolę legalności reklam. Nielegalne nośniki wykrywano dopiero po zgłaszanych skargach, albo przypadkiem.

Przy okazji kontroli NIK odnotowuje, że samorządy nie skorzystały z przewidzianej w ustawie krajobrazowej opłaty reklamowej za umieszczanie na ulicach tablic czy urządzeń reklamowych. Nie wprowadziło jej żadne z kontrolowanych miast. W skali kraju spośród 2477 gmin zrobiło to zaledwie 14, z czego 3 uchyliły przyjęte przepisy – wylicza NIK.

Zarządy dróg nie kontrolują reklam  

Pod kątem legalności umieszczonych reklam nie były właściwie kontrolowane pasy drogowe w miastach – zarządy dróg nie poświęcały temu tematowi szczególnej uwagi. NIK, dokonując oględzin ulic w kontrolowanych miastach doliczył się 106 reklam w pasach drogowych, z których nielegalne – w zależności od miasta – stanowiły od 12 do nawet 100 proc.

NIK zwraca także wagę, że w miastach wydawano zezwolenia na zajęcie pasów drogowych na podstawie niekompletnych wniosków, które nie zawierały wymaganych załączników, np. szczegółowego planu sytuacyjnego. Odsetek takich przypadków był bardzo duży.

Nieprawidłowo, zdaniem NIK były także naliczane opłaty za zajęcie pasa drogowego – przy naliczaniu opłaty pod uwagę brano na przykład tylko powierzchnię reklamy, bez elementów konstrukcyjnych, które zajmowały miejsce. W ten sposób samorządowe budżety straciły blisko 110 tys. zł.