Dyrektywy Prokuratorii RP dotyczące stosowania mechanizmów waloryzacyjnych

Jędrzej Witaszczak: Dobrą wiadomością dla Wykonawców jest fakt, że Prokuratoria RP zwróciła uwagę na niewystarczającą efektywność mechanizmów waloryzacyjnych. Zamawiający niejednokrotnie powołują się na funkcjonujące w umowie zapisy waloryzacyjne, stwierdzając że istnienie ich w pierwotnej formie wyczerpuje wszelkie żądania Wykonawców. Stawiając tezę o niewystarczającej efektywności, Prokuratoria kieruje na właściwe tory dyskusję na temat waloryzacji i pomaga w realnym spojrzeniu na rosnące problemy rynkowe.

Marta Dziewulska: Z mojej perspektywy natomiast, pozytywne trzeba ocenić uznanie przez Prokuratorię, że do zmiany umowy nie jest konieczne skierowanie sprawy na drogę sądową. Odniesienie do zasady swobody umów i możliwości zmiany umowy zgodnie z PZP jest niezwykle ważne z punktu widzenia praktycznego podejścia do problemu. Sprzyja to ułatwieniu procesu dokonywania zmian w umowach.

Jędrzej Witaszczak: Ja chciałbym tutaj zwrócić uwagę na stwierdzenie Prokuratorii, że uzasadnienie takich zmian umowy nie musi być bardzo szczegółowe, ponieważ problemy rynkowe są powszechnie znane. Jest to poniekąd powtórzenie poprzedniego stanowiska Prokuratorii, jednak wyraźnie wskazuje ono, że w wielu przypadkach nie jest konieczne obszerne dowodzenie problemów wynikających z braku waloryzacji. Jest mi natomiast trudno zgodzić się z przedstawioną przez Prokuratorię ideą równomiernego rozłożenia - na obie strony umowy - kosztów ryzyka. I choć Prokuratoria wskazuje, że ryzyko nie zawsze musi być rozłożone po równo, to jednak w praktyce Zamawiający interpretują to właśnie w taki sposób. Narzucanie podziału ryzyk w równych proporcjach jest niezasadne i może prowadzić do pogorszenia już i tak niezwykle trudnej pozycji Wykonawców.

Marta Dziewulska: Moim głównym zastrzeżeniem jest to, że opracowanie Prokuratorii RP jest sformułowane na zbyt ogólnym poziomie. Nie zawiera konkretnych wskazówek w jaki sposób wykonawca powinien skutecznie wykazać wpływ okoliczności rynkowych na wzrost kosztów realizacji, co jest szczególnie problematyczne dla stron i często stanowi główną oś sporu.

Jędrzej Witaszczak: Zgadzam się. Praktyka pokazuje, że Zamawiający często odrzucają wnioski o zmianę umowy w tym zakresie, głównie powołując się właśnie na brak wykazania, że problemy rynkowe mają bezpośredni wpływ na zwiększone koszty po stronie Wykonawców. Jest to niestety często stosowany pretekst, nawet gdy wykonawcy przedstawiają rzetelne argumenty i wykazują faktyczny wpływ rynkowych czynników na koszty realizacji.

Marta Dziewulska: Podsumowując, opracowanie Prokuratorii RP zawiera wiele trafnych wniosków co do sposobu wprowadzania zmian w umowach. Zwłaszcza istotna jest wskazanie, że nie zawsze konieczne jest podejmowanie działań sądowych. W kwestiach dotyczących równomiernego rozłożenia ryzyka, opinia Prokuratorii wydaje się jednak nie do końca uzasadniona.

Jędrzej Witaszczak: Zgodzę się, że mimo pozytywów, zarówno w tym jak i w poprzednich opracowaniach brakuje konkretnych wskazówek dotyczących uzasadniania wniosków o zmianę umowy, co może prowadzić do problemów praktycznych. Warto byłoby opracować konkretne wytyczne, które pozwolą na właściwe rozwiązywanie sporów i unikanie wielomiesięcznych dywagacji pomiędzy Wykonawcami a Zamawiającymi.