ZOPI: Szorstki dialog, ale dialog. Poprawki w przetargu CPK bez czekania na KIO

Najważniejsza zmiana dotyczy zobligowania się CPK do załączenia do OPZ na etapie zamówień cząstkowych dokumentów takich jak: trasowania linii kolejowych, Strategiczne Studium Lokalizacyjne Inwestycji Centralnego Portu Komunikacyjnego, sieciowe założenia dla przewozów realizowanych w trybie otwartego dostępu oraz założenia dla ruchu towarowego, czy standardy techniczne zamawiającego dla linii kolejowych objętych przedmiotem zamówienia.

– Absolutnie każda, nawet najmniejsza zmiana w dokumentacji wprowadzona bez przeprowadzania rozprawy w KIO cieszy, bo przybliża zainteresowane strony do normalizowania dyskusji i tworzenia partnerskich, biznesowych relacji – z poszanowaniem oczywiście zasad PZP – komentuje Anna Oleksiewicz, prezes ZOPI. – Nikt nie ma monopolu na wiedzę, dlatego też dialog między stroną publiczną a środowiskiem jest kluczowy, aby wypracować dobre praktyki. Co więcej pojęcie „dobrych praktyk” ewoluuje wraz ze zmieniającym się otoczeniem rynkowym – rozwiązania, które były dobre kilka lat temu mogą odstawać od aktualnych realiów – dodaje.

Prezes ZOPI zwraca uwagę, że to właśnie firmy realizujące inwestycje są najlepszym obserwatorem zmieniających się warunków rynkowych i są w stanie sprawnie na nie reagować. – Uważam, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby zamawiający czerpali z tej wiedzy. To co w mojej ocenie wymaga przepracowania to zbudowanie pewnego rodzaju wzajemnego zaufania i wyjście z założenia, że żadna ze stron nie chce intencjonalnie działać na niekorzyść drugiej, że cel jest wspólny i jest nim realizacja inwestycji oraz, że pomimo częściowo rozbieżnych interesów należy próbować realizować ten cel na jak najbardziej partnerskich i biznesowych zasadach – stwierdza Anna Oleksiewicz.

Dziewięć odwołań

ZOPI od początku przygląda się przetargom dotyczącym przygotowań do budowy linii kolejowych, które będą integralną częścią CPK. Już po pierwszym przetargu na studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowe dla linii Łętownia – Rzeszów związek zwracał uwagę, że specyfikacja istotnych warunków zamówienia narusza równowagę stron, jest zbyt mało konkretna i nie pozwala na rzetelną wycenę zamawianych prac. Liczne uwagi były treścią odwołań do Krajowej Izby Odwoławczej. Dziś związek przyznaje, że te działania przyniosły efekt.

Centralny Port Komunikacyjny, po odwołaniach złożonych przez ZOPI w dziewięciu postępowaniach dotyczących opracowania studiów techniczno-ekonomiczno-środowiskowych (STEŚ) dla inwestycji kolejowych, postanowił wybrać wykonawców tych inwestycji w nowej formule. Otwarcie ofert w pierwszym z zaskarżonych postępowań, tj. zamówieniu na opracowanie studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego dla projektu nr 00100017 „Budowa linii kolejowej nr 58 Łętownia – Rzeszów”, potwierdziło zarzuty ZOPI o niejednoznaczności postanowień SIWZ i braku możliwości prawidłowej wyceny ofert (ceny ofert wahały się od 9 do prawie 40 milionów złotych).

– Postępowania wszczęte przez CPK na przełomie 2020 i 2021 r. były faktycznie wyczekiwane przez rynek i ich przebieg oraz wyniki wszyscy obserwowali z dużym zaciekawieniem. Reprezentowany przeze mnie Związek konsekwentnie skarżył treść dokumentacji przetargowych, co zapewne było dość dużą niedogodnością dla Zamawiającego, komentowaną przez nieprzychylne naszej inicjatywie środowiska wręcz nawet jako blokowanie tych przetargów – komentuje Anna Oleksiewicz. – Mało kto natomiast ma wiedzę, że niedługo po powstaniu naszej organizacji (marzec 2020 r.) wystosowaliśmy do CPK pismo wyrażając, jako środowisko projektantów, wolę uczestniczenia w konsultacjach przygotowywanych wówczas materiałów – pismo to do dzisiejszego dnia nie spotkało się z żadną - nawet negatywną – odpowiedzią – mówi Anna Oleksiewicz. – Nie mam wiedzy, aby CPK prowadziło jakikolwiek dialog z branżą przed publikacją pierwszych przetargów. Po publikacji dokumentów zdecydowaliśmy się w związku z tym na ich skomentowanie poprzez odwołanie do KIO, co było z pewnością efektem braku stworzenia przez Zamawiającego platformy do dyskusji poza Izbą.

Pierwsze podsumowania

– Uważam, że dotychczas podjęte przez ZOPI działania były słuszne i skuteczne – stwierdza przedstawicielka branży i podkreśla, że skala zmian wprowadzonych do dokumentacji na skutek odwołań ZOPI – również dobrowolnie wprowadzonych przez Zamawiającego – była bardzo duża. – To też pokazuje, że naszym celem nie było „blokowanie” przetargów, a wprowadzenie do nich merytorycznych, uzasadnionych zmian.

Wykonaliśmy w tym zakresie ogrom pracy w bardzo krótkim czasie. Mieliśmy tylko 10 dni na skomentowanie dokumentacji, która – jak się domyślam – była przez Zamawiającego opracowywana miesiącami – mówi A. Oleksiewicz i dodaje: – Mamy ogromną satysfakcję, że ten nakład pracy przyniósł efekt – dodaje i zaznacza, że chodzi zarówno o merytoryczne zmiany dokumentacji, które czynią ją po prostu lepszą, jak i pewne otwarcie się zamawiającego na postulaty branży, o czym świadczy chociażby wprowadzenie zmian w ostatnim postępowaniu dotyczącym zawarcia umowy ramowej bez przeprowadzania rozprawy w KIO.

– Otrzymuję również sygnały o pozytywnej współpracy z CPK w ramach konkretnych realizowanych już umów. Liczę, że ta tendencja będzie postępować, a KIO będzie co raz rzadszym, jeśli nie w ogóle nieobecnym uczestnikiem dialogu z CPK – mówi prezes ZOPI.

Podkreśla, że jakkolwiek w sektorze projektowym, podobnie zresztą jak w wielu innych, jest konkurencja o nowe zamówienia, branża projektowa poczyniła pierwszy krok w kierunku odchodzenia od „kultu niskiej ceny”. – Świadomość firm projektowych w tym zakresie uległa znacznej zmianie, lata realizacji trudnych kontraktów projektowych uzyskanych z nieatrakcyjnym budżetem i przy mało korzystnych warunkach umów (trudności z odbiorami i uzyskaniem wynagrodzenia za etapy realizacji, brak możliwości uzyskania wynagrodzenia dodatkowego w przypadku zmian projektowych, brak możliwości wydłużenia czasu trwania z przyczyn obiektywnych) skutkują zmianą polityki wielu firm projektowych. Oczywiście jest to element długiego procesu, który musi również nastąpić przy współdziałaniu z zamawiającymi, niemniej jednak wydaje się, że właśnie obserwujemy pierwsze kroki w tym kierunku – podsumowuje Anna Oleksiewicz.