Skuteczny wzrost przeładunków w portach wymaga znaczących inwestycji

Donald Tusk na konferencji poświęconej programowi „Rok Przełomu” mówił m.in. o konieczności wzmocnienia polskich portów, co wiąże się z szacowanym trzykrotnym wzrostem przeładunków. Prezes Rady Ministrów przy tym zwrócił uwagę na konieczność przeprowadzenia dodatkowych inwestycji, by usprawnić logistycznie oś północ-południe. Czy Polska jest w tym momencie gotowa na taki wzrost przeładunków?

Intensyfikacja przepływu kontenerów realna, ale przeszacowana

Ekspert ds. Transportu i Logistyki powiązany z Akademią WSB Jacek Karcz zaznacza, że trudno jednoznacznie odnieść się do wyliczeń premiera, nie wiedząc, do jakiego źródła się odnosi, jednak wzrost liczby przeładunków zdaje się mieć potwierdzenie w różnych badaniach.

- Szacunki te prawdopodobnie opierają się na analizie długoterminowych trendów w globalnej logistyce oraz prognozach wzrostu międzynarodowego handlu. W opracowaniach takich instytucji jak OECD, Międzynarodowa Organizacja Morska czy banki inwestycyjne, zakłada się dynamiczny rozwój łańcuchów dostaw, co może wpłynąć na intensyfikację przepływu kontenerów, a jest to związane z rosnącą konsumpcją, więc zakładając taki scenariusz można domniemać wzrostów – wyjaśnia Karcz.

Dodaje, że przewidywane wzrost również może być związany z planowanymi inwestycjami w modernizację i rozbudowę portów, a także infrastrukturę intermodalną łączącą porty z krajem, gdzie zawsze wymagana jest argumentacja dla jasnego poparcia zasadności inwestycji. Mimo wszystko uważa, że szacunki Donalda Tuska są zbyt wygórowane.

– Raporty analityczne sugerują, że przy odpowiednim wsparciu politycznym i finansowym takie tempo wzrostu jest jednak nieco przeszacowane. Warto jednak zauważyć, że te prognozy zakładają stabilne warunki ekonomiczne i brak istotnych zakłóceń geopolitycznych. Kluczową rolę odgrywają również innowacje technologiczne, które umożliwiają automatyzację i optymalizację procesów przeładunkowych – kontynuuje ekspert.

Zdaniem Jacka Karcza prognozy premiera prawdopodobnie również uwzględniają efekty synergii pomiędzy różnymi środkami transportu, co przekłada się na wydajność operacyjną portów.

Ponadto ważne są również zmiany w strukturze globalnego handlu i rosnąca konkurencyjność europejskich węzłów logistycznych.

– W efekcie, choć cel jest bardzo ambitny, jedynie bardzo duże i bardzo szybkie działania inwestycyjne mogłyby stworzyć realne podstawy do osiągnięcia takiego wzrostu. Podsumowując, trzykrotny wzrost przeładunków wydaje się raczej niemożliwy do osiągnięcia ze względu na chociażby obecne tempo wzrostu - ok. 5-7% rok do roku w ostatnich pięciu latach, zatem jedynie osiągnięcie możliwości operacyjnych takich jak chociażby port w Hamburgu czy Bremerhaven mogłoby doprowadzić do podwojenia liczby przeładunków ale ciężkie wydaje się osiągnięcie trzykrotnego wzrostu – podsumowuje dywagacje Karcz.

Bez inwestycji ani rusz…

Jeśli jednak spodziewamy się znaczącego wzrostu przeładunków w polskich portach, musimy nastawić się na spore inwestycje. Wiele miejsc wymaga poprawy na tu i teraz.

– Obecny stan infrastruktury portowej w Polsce wykazuje tendencję do systematycznej modernizacji, jednak wiele obiektów działa jeszcze lub już na granicy swoich możliwości. W wielu portach już teraz obserwuje się wzmożony ruch, co wskazuje na potrzebę dalszych inwestycji w rozbudowę i unowocześnienie terminali – zauważa ekspert.

Inwestycje w porty to jednak nie wszystko. By porty mogły się rozwijać, tak jak zapowiedział to premier, konieczne są również działania związane z poprawą infrastruktury drogowej, kolejowej i intermodalnej. Nie obejdzie się również bez poprawy w komunikacji pomiędzy poszczególnymi zainteresowanymi jednostkami.

- Wdrażanie nowoczesnych systemów informatycznych oraz automatyzacji procesów przeładunkowych stanowi kolejny priorytet, za wzór można przyjąć niemiecki port w Hamburgu, który jest już bardzo mocno zautomatyzowany. Wyzwania logistyczne wymagają również lepszej koordynacji pomiędzy operatorami portów, a służbami transportowymi i administracją publiczną. Obecne plany modernizacyjne wskazują na rosnącą świadomość konieczności przygotowania portów do wzrostu wolumenów, jednak skala potrzebnych inwestycji jest ogromna. Wdrożenie funduszy unijnych i partnerstw publiczno-prywatnych może znacząco przyspieszyć modernizację infrastruktury – wymienia Jacek Karcz.

Do tego jeszcze trzeba uwzględnić adaptację portów do rosnących wymagań środowiskowych i bezpieczeństwa. Wymagane są również zaawansowane systemy informatyczne do monitorowania ruchu ładunków, które pozwolą na sprawne zarządzanie dużymi wolumenami.

– Automatyzacja procesów przeładunkowych i zastosowanie nowoczesnych technologii, stają się niezbędnymi narzędziami. Ważne jest również zapobieganie kongestii w porcie. Kluczowym aspektem jest integracja różnych gałęzi transportu, przede wszystkim portów, dróg i kolei, aby zminimalizować opóźnienia i przestoje. Infrastruktura towarzysząca, taka jak magazyny, centra dystrybucyjne oraz drogi dojazdowe, musi zostać odpowiednio rozwinięta i zoptymalizowana. W rejonie polskich portów dużo się dzieje w zakresie inwestycyjnym, ale powinniśmy również skupić się na uatrakcyjnieniu miejsc pracy, w celu przyciągnięcia pracowników. Same inwestycje bez kapitału ludzkiego niewiele dadzą – uważa Karcz.

Osobną kwestią, która stawia liczne wymagania w związku z planowanym wzrostem przeładunków w polskich portach, jest logistyka. Tutaj również potrzeby i problemy można wymieniać taśmowo.

– W kontekście logistyki, poprawa przepływu informacji oraz synchronizacja harmonogramów przewozowych są równie istotne. Ulepszenie systemów kontroli i monitoringu przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa operacji portowych. Nowoczesne terminale powinny być zaprojektowane z myślą o elastyczności, aby łatwo adaptować się do zmieniających się warunków rynkowych. Wymagania te obejmują również rozwój kompetencji kadry operacyjnej oraz wdrażanie standardów zrównoważonego rozwoju – wymienia przedstawiciel Akademii WSB.

W związku z tym ekspert jest zdania, że w długoterminowej perspektywie systematycznymi działaniami można zbliżyć się do zakładanych celów, ale wymaga to wiele czasu i licznych, skoordynowanych na różnych szczeblach działań modernizacyjnych.

– Najważniejszym wydaje się wsłuchanie w oczekiwania i możliwości sektora prywatnego, który pod kątem inwestycyjnym jest niezbędnym ogniwem i stymulantem rozwoju – podsumowuje.

Porty strategiczne dla gospodarki

Przy okazji swojego wystąpienia, premier wskazał, że już dziś 90 procent eksportu i importu polskich producentów obsługiwanych jest przez rodzime porty. Jak tłumaczy ekspert, to świadczy o ich strategicznej roli w gospodarcze i potencjale dalszego wzrostu.

– Możliwość zwiększenia tego udziału istnieje, zwłaszcza przy dalszej modernizacji portów oraz rozbudowie infrastruktury wspierającej transport intermodalny. Dalsze wzmacnianie pozycji portów może skutkować większą niezależnością od zagranicznych węzłów logistycznych, co wpływa na bezpieczeństwo łańcuchów dostaw – objaśnia.

Jacek Karcz dodaje ponadto, iż „rozwój portów generuje efekt mnożnikowy, przyczyniając się do tworzenia nowych miejsc pracy oraz rozwoju lokalnych społeczności”, a także poprawę efektywności logistycznej i, co za tym idzie, obniżenie kosztów transportu i wzrost konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.

– W dłuższej perspektywie, wzrost roli krajowych portów sprzyja transferowi technologii i innowacjom w sektorze logistyki. Lepsze skoordynowanie działań międzysektorowych może również wpłynąć na poprawę infrastruktury transportowej w całym kraju. Wzmocnienie krajowych łańcuchów dostaw przyczynia się do budowania silniejszej pozycji Polski jako regionalnego hubu logistycznego. Dodatkowo, większa kontrola nad przepływem towarów może wpływać na poprawę standardów bezpieczeństwa i jakości obsługi – przekonuje Karcz.

Reasumując, zdaniem eksperta, wyśrubowanie wyniku udziału portów w handlu zagranicznym niesie szerokie i wielowymiarowe korzyści ekonomiczne, ale też społeczne. Warunkiem jest jednak realizacja skoordynowanej strategii modernizacyjnej, która była już wspominana również w przypadku wzrostu liczby przeładunków.

– Nie można jednak zapomnieć, że porty w Hamburgu i Rotterdamie są na tyle rozwinięte i tam również dokonuje się inwestycji związanych z dalszą rozbudową infrastruktury portowej, zatem nie można do końca przyjąć, że inwestycje w Polsce przyczynią się do wyłącznej obsługi frachtów dla tej części Europy – ostrzega na koniec.