Nigdy nie upadało aż tyle firm transportowych. Przewozy drogowe w recesji

Taki obraz branży wyłania się z najnowszego raportu „Transport drogowy w Polsce 2024/2025” przygotowanego przez związek pracodawców Transport i Logistyka Polska oraz centrum analiz Spotdata. Raport został opracowany we współpracy z Continental Opony Polska i Shell Polska.

Jak wynika z opracowania, branża transportu drogowego jest obecnie w recesji. Zjawisko to, choć częściowo będące pochodną sytuacji gospodarczej, jest znacznie głębsze niż obserwowane w innych sektorach gospodarki.

- W opinii polskich przewoźników jest to najpoważniejszy kryzys rynkowy od ponad 20 lat. Kryzys, który wielu firmom przyniósł konieczność zredukowania floty i zatrudnienia, a w skrajnych przypadkach restrukturyzację, likwidację lub upadłość – mówi Maciej Wroński, prezes TLP.

Firmy doświadczają spadków zleceń, przy czym największe dotyczą przewozów związanych z importem/eksportem oraz kabotażem (przewozu wykonywanego przez przewoźnika na terenie innego kraju). Zdaniem Ignacego Morawskiego, dyrektora SpotData, w największym stopniu za te negatywne zjawiska dotykające branżę transportowa odpowiada recesja, która dotknęła gospodarkę niemiecką.

Co ciekawe, na rynku przewozów krajowych obserwowany jest stabilny wzrost. – To cieszy. Polska gospodarka jest w miarę odporna na to, co dzieje się za granicą, na czym korzysta też transport drogowy – mówi Maciej Wroński.

Odwrót po pandemii

Przedsiębiorcy pytani w przewozie jakich towarów najbardziej odczuli spadek, wśród najważniejszych wymieniają: meble, materiały budowlane, a także maszyny i urządzenia oraz elektronikę. Jak zauważa Ignacy Morawski, to obszar dóbr trwałych związanych z budownictwem mieszkaniowym, który przeżywał swoisty boom w okresie pandemii – w skali całej Europy obserwowane były wówczas zwiększone inwestycje w remonty i wyposażenie mieszkań oraz domów. Po tym okresie, w latach 2022 i 2023 nastąpił trend odwrotny i spadek zapotrzebowania na tego rodzaju towary.

Największe wzrosty obserwowane są natomiast m.in. w obszarze produktów spożywczych oraz „różnych towarów transportowanych razem”. – Sektor spożywczy jest niecykliczny, rozwija się bez związku z tym, czy gospodarka przeżywa wzrost czy spadek – zwraca uwagę Ignacy Morawski.

Na wahania koniunktury odporny jest także sektor e-commerce, który zawiera się w rosnącej grupie towarów „transportowanych razem”. Jak wynika z raportu, recesji oparł się także rynek magazynowy.

Przychody w dół

W ślad za spowolnieniem, przedsiębiorcy z branży transportu drogowego odczuwają spadek przychodów. Aż 54 proc. przedsiębiorców ankietowanych na potrzeby raportu wskazało, że ich średnioroczne przychody w okresie dwóch ostatnich lat spadły.

Pogorszenie koniunktury widać także po liczbie niewypłacalności i postępowań restrukturyzacyjnych w transporcie. Podczas gdy w roku 2021 toczyło się 87 postępowań restrukturyzacyjnych dotyczących podmiotów z branży transportowej, w 2024 tylko w okresie do końca września zanotowano ich 430. Za cały rok dane te przekraczają pół tysiąca. Szczególnie niepokojący jest – na co wskazują autorzy raportu – udział transportu drogowego w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych w w stosunku do danych dla całej gospodarki. W 2021 r. wynosił on 5 proc. i był zbliżony do statystyk dla innych sektorów, w 2024 r. wzrósł aż 13 proc.

W ostatnim okresie po raz pierwszy od lat spadla też liczba firm, które mają licencje na przewóz międzynarodowy. Obecnie jest ich 45 264 podczas gdy w roku 2023 było 45 565. W poprzednich latach liczba ta z roku na rok rosła – dla porównania w 2021 roku wynosiła 37 860. Zmalała także liczba świadectw kierowców wydawanych pracownikom z Ukrainy, Białorusi i Mołdawii.

Jak się jednak okazuje, dla przedsiębiorców największym problemem jest nie tyle dekoniunktura gospodarcza, na którą w pewnym sensie się przygotowywali, lecz wysokie koszty pracy. Wśród najważniejszych problemów przedsiębiorcy wskazują kolejno: wysokie wynagrodzenia, nieuczciwą konkurencję i wysokie ceny energii. Na dalszych miejscach znajdują się dekarbonizacja, pakiet mobilności oraz brak kierowców.

Polska nadal liderem

Niezależnie od dekoniunktury, Polska nadal pozostaje liderem w obszarze transportu drogowego w Europie. Obecnie mamy 20-procentowy udział we wszystkich przewozach w Europie, wyprzedzając przy tym m.in. Niemcy, które jeszcze dwie dekady temu były na mocnym pierwszym miejscu. Zdaniem autorów raportu, obecnymi 20 procentami osiągnęliśmy jednak „szklany sufit”. Udział ten raczej się nie zwiększa, ale też nie maleje. – Polskich firm nie da się zastąpić w wykonywaniu pewnych usług – mówi Ignacy Morawski.

Wśród największych wyzwań na przyszłość autorzy raportu wymieniają m.in. konsolidację branży, w której obecnie dominują mikro i bardzo małe przedsiębiorstwa oraz dekarbonizację i cyfryzację.