KE: Atom pod kontrolą

Bezpieczeństwo produkcji energii jądrowej ma pierwszorzędne znaczenie dla wszystkich Europejczyków. Surowe przepisy bezpieczeństwa mają pomóc chronić Europę przed takimi zdarzeniami jak katastrofa w japońskiej elektrowni jądrowej Fukushima. Gwarantują one również bardziej skuteczne reagowanie na wypadek wystąpienia awarii jądrowej.

Przedstawiony przez Komisję wniosek dotyczący zmian w dyrektywie o bezpieczeństwie jądrowym z 2009 r. prezentuje ogólnounijne cele w zakresie bezpieczeństwa i ma służyć znaczącemu zmniejszeniu ryzyka oraz zagwarantowaniu ochrony ludziom i środowisku. Poprzez wprowadzenie systemu regularnej wzajemnej kontroli, zwiększenie przejrzystości w kwestiach dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i poszerzenie uprawnień krajowych organów regulacyjnych, dyrektywa zmierza do ciągłego doskonalenia poziomu bezpieczeństwa jądrowego w całej UE.

Komisarz ds. energii Günther Oettinger oświadczył: - To do państw członkowskich należy decyzja o tym, czy chcą produkować energię jądrową, czy nie. Faktem jest, że w Europie działają w tej chwili 132 reaktory jądrowe. Naszym zadaniem jako Komisji jest upewnienie się, że w każdym z nich bezpieczeństwo jest podstawowym priorytetem.

Poniżej podsumowanie zmian, jakie wprowadza nowa dyrektywa:

- Cele w zakresie bezpieczeństwa: Kraje UE mają obowiązek zagwarantować, że ryzyko uwolnienia do środowiska – w razie awarii elektrowni – substancji radioaktywnych jest w praktyce wyeliminowane.

- Ogólnounijne prawnie wiążące przeglądy co sześć lat: Kraje UE wspólnie ustalą konkretne tematy przeglądów i metody ich prowadzenia. Realizacją przeglądów zajmą się specjalne zespoły międzynarodowe. Państwa członkowskie są też odpowiedzialne za wdrażanie zaleceń. W razie opóźnień w ich wdrażaniu Komisja Europejska ma prawo zorganizować w danym kraju misję kontrolną.

- Przeglądy krajowe: Każda elektrownia jądrowa co najmniej raz na dziesięć lat musi przejść okresową kontrolę bezpieczeństwa, a w przypadku możliwości przedłużenia okresu eksploatacji – specjalną kontrolę bezpieczeństwa.

- Nowe elektrownie jądrowe: Wszystkie nowe elektrownie jądrowe muszą być zaprojektowane w taki sposób, by skutki uszkodzenia rdzenia reaktora nie wykraczały poza obręb zakładu.

- Gotowość na wypadek sytuacji wyjątkowej i reagowanie na miejscu: Każda elektrownia jądrowa musi być wyposażona w ośrodki reagowania w sytuacjach wyjątkowych zabezpieczone przed promieniowaniem, trzęsieniami ziemi i powodziami i realizujące surowe wytyczne z zakresu zarządzania katastrofami.

Jeśli chodzi o kwestię przejrzystości, krajowe organy regulacyjne i kierownictwo elektrowni będą musiały opracować strategię komunikacyjną, w której zapisane zostaną zasady informowania społeczeństwa w razie awarii, jak również regularnego informowania o bieżącym funkcjonowaniu i stanie elektrowni. Opublikowanie strategii będzie obowiązkowe. Poza tym obywatele będą mieli możliwość uczestniczenia w procesie decyzyjnym dotyczącym udzielania zezwoleń na budowę elektrowni jądrowych.

Dyrektywa gwarantuje również niezależność krajowych organów regulacyjnych w podejmowaniu decyzji oraz to, że ich interesy polityczne, ekonomiczne lub społeczne nie mogą mieć pierwszeństwa przed celami z zakresu bezpieczeństwa. Krajowym organom regulacyjnym należy przyznać wystarczające środki finansowe i wystarczającą ekipę specjalistów potrzebne do wykonywania swoich zadań.

---

Po awarii elektrowni jądrowej Fukushima, do której doszło w marcu 2011 r., szefowie państw i rządów krajów UE, wraz z Europejską Grupą Organów Regulacyjnych ds. Bezpieczeństwa Jądrowego (ENSREG), zwrócili się do Komisji o przeprowadzenie testów wytrzymałościowych i dokonanie przeglądu unijnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa jądrowego.

Wniosek dotyczący zmian w dyrektywie jest oparty na doświadczeniach związanych z katastrofą w Fukushimie, wynikach testów wytrzymałościowych oraz innych specjalistycznych opracowaniach, miedzy innymi przygotowanych przez ENSREG, grupę ekspertów powołaną na mocy art. 31 traktatu Euratom, Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (IAEA) i Stowarzyszenie Zachodnioeuropejskich Organów Nadzoru Instalacji Jądrowych (WENRA), a także na raportach z krajów nienależących do UE, takich jak Japonia lub USA. Wniosek uwzględnia również opinie zainteresowanych stron, w tym krajowych organów regulacyjnych, przedstawicieli przemysłu i społeczeństwa obywatelskiego.

Więcej informacji

- Projekt wniosku w sprawie dyrektywy zmieniającej dyrektywy o bezpieczeństwie jądrowym
- Strona internetowa Europejskiej Grupy Organów Regulacyjnych ds. Bezpieczeństwa Jądrowego
- Strona internetowa Komisji poświęcona energii jądrowej
- Bezpieczeństwo jądrowe – wideo