Fundusze unijne napędzają rozwój polskiego rynku intermodalnego

Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) podczas zorganizowanej przez Fundację ProKolej konferencji “Transport bez granic”, która odbyła się w dniach 17-19 maja w Szczecinie, reprezentowała Izabela Plutecka, dyrektor Departamentu Projektów Intermodalnych. – Każdego dnia wypłacamy beneficjentom programów unijnych grube miliony złotych – podkreśliła przedstawicielka CUPT. Izabela Plutecka zwróciła uwagę na duże zwiększenie znaczenia inwestycji w transport intermodalnych w historii funkcjonowania CUPT. O ile w perspektywie budżetowej Unii Europejskiej na lata 2004-06 fundusze unijne wspomogły budowę dwóch terminali intermodalnych, tak w przypadku okresu 2007-13 mówimy już o 15 obiektach. W ramach realizowanej jeszcze perspektywy budżetowej obejmującej lata 2014-2020 CUPT jako instytucja pośrednicząca wspomógł powstanie aż 19 terminali intermodalnych.

– Dofinansowujemy także zakup taboru kolejowego i urządzeń przeładunkowych – wskazała Izabela Plutecka. W ramach unijnej perspektywy budżetowej na okres 2014-2020 oprócz wspomnianych 19 terminali intermodalnych CUPT przekazał środki finansowe wspomagające zakup aż 3257 jednostek taboru kolejowego (oczywiście głównie wagonów towarowych, ale także taboru trakcyjnego), 376 nadwozi wymiennych, czy 630 naczep do przewozu pionowego. W kontekście taboru trakcyjnego dyrektor Plutecka wskazała na zrealizowany przez Cargounit, polski pool taborowy, zakup 5 elektrycznych lokomotyw wielosystemowych Vectron MS z przeznaczeniem do przewozów intermodalnych o wartości 97 mln zł, przy czym dofinansowanie unijne wyniosło aż 46,6 mln zł. Jako przykładowy projekt dotyczący terminali intermodalnych przedstawicielka CUPT wskazała natomiast podpoznański CLIP w Swarzędzu, gdzie zrealizowano inwestycję o wartości 203,3 mln zł (wsparcie UE - 80,9 mln zł).

Izabela Plutecka zwróciła także uwagę na znaczenie inwestycji, które nie są związane bezpośrednio z transportem intermodalnym, jednak wywierają przemożny wpływ na zwiększenie możliwości jego rozwoju. Jako przykład takiej inwestycji wskazała przebudowę układu drogowego na Międzyodrzu w Szczecinie, która pochłonęła 233,4 mln zł, przy czym z funduszy unijnych przeznaczono na wsparcie tego projektu aż 171,3 mln zł. Trudno w tym kontekście nie przywołać również dużych inwestycji kolejowych realizowanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe w portach morskich w Gdańsku, Gdyni Szczecinie i Świnoujściu, które także zostały wsparte środkami unijnymi, na przykład w ramach instrumentu CEF (Connecting Europe Facility - Łącząc Europę).

Dalszy rozwój przewozów intermodalnych w Polsce wspierać będą kolejne projekty unijne, realizowane już w ramach perspektywy budżetowej UE na lata 2021-27. Realizowany dotychczas w ramach polityki spójności POIiŚ (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko) zastąpi FENIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko). W ramach FENIKS-a przewidywany jest w ujęciu nominalnym w porównaniu z POIiŚ-em duży spadek wydatków na transport drogowy, wzrośnie natomiast nieznacznie finansowanie transportu kolejowego oraz intermodalnego. Na wsparcie rozwoju rynku intermodalnego przewidziano w ramach FENIKS-a 230 mln euro. Do tego należy jednak doliczyć również 175 mln euro przewidzianych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), w ramach którego wypłata środków dla Polski nadal pozostaje wstrzymana z powodu toczących się sporów między polskim rządem a Komisją Europejską w sprawie praworządności, organizacji sądów powszechnych, czy kwestii prymatu prawa unijnego nad krajowym.

Przewiduje się, że w ramach FENIKS-a inwestycje będą kwalifikowalne do końca 2029 roku, chociaż mając na względzie doświadczenia z realizacji poprzednich perspektyw finansowych UE być może ten okres będzie nieco dłuższy. Jednocześnie, pomimo wstrzymania wypłat dla Polski w ramach kolejnego programu, czyli KPO, już obecnie trwa prekwalifikacja projektów intermodalnych, które jednak będą musiały spełniać bardziej restrykcyjne wymogi niż w przypadku FENIKS-a. Jak wskazała dyrektor Plutecka, finansowaniem w ramach KPO objęte będą mogły zostać wyłącznie terminale intermodalne znajdujące się w sieci TEN-T. Z kolei tabor, którego zakup będzie wspomagany funduszami w ramach KPO, będzie musiał być całkowicie zeroemisyjny, co jednoznacznie wyklucza nawet pozyskanie lokomotyw elektrycznych ze spalinowym modułem dojazdowym. Izabela Plutecka przekazała także, że realizowano już dwa nabory projektów w ramach CEF 2, a drugi zostanie rozstrzygnięty w czerwcu. Trzeci i ostatni zostanie ogłoszony we wrześniu. Do tego miesiąca realizowany będzie także nabór projektów w ramach CEF Mobilność Wojskowa. W tym przypadku warunkiem sine qua non dla pozyskania funduszy jest jednak tzw. podwójne zastosowanie, czyli potencjalna użyteczność danej inwestycji infrastrukturalnej w kontekście potrzeb logistycznych sił zbrojnych.