Utrzymanie A2 zagrożone. Skarbówka zablokowała konta wykonawcy

– Stało się to, przed czym przestrzegaliśmy od dawna – mówi Barbara Dzieciuchowicz, prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa. Chodzi o konsekwencje braku rozwiązania przez rząd problemów z podatkiem VAT, z którymi od kilku lat borykają się firmy utrzymaniowe. 

W uproszczeniu chodzi o to, że firmy świadczące kompleksowe usługi utrzymaniowe podpisywały umowy, w których zamawiający publiczny zakładał dwie stawki podatku VAT w zależności od rodzaju robót – na niektóre roboty, np. odśnieżanie – 8 proc. , inne, np. naprawy drogowe – 23 proc. Zgodnie z tymi stawkami, firmy odprowadzały podatek. W 2014 roku zmieniła się interpretacja Ministerstwa Finansów dotycząca stawek VAT na usługi utrzymaniowe, a w ślad za tym zapisy z dwiema różnymi stawkami zaczęły być kwestionowane przez urzędy skarbowe, które stwierdzały, że przedsiębiorcy powinni odprowadzać jednolitą, 23-proc. stawkę. Dla firm oznaczało to konieczność zapłaty nieuwzględnionego wcześniej – nie z własnej winy – podatku. A w grę wchodziły niebagatelne kwoty, gdyż dotyczyły wieloletnich, wielomilionowych kontraktów.

Na problem wielokrotnie zwracała uwagę Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa, apelując do odpowiednich resortów, a w końcu także do rządu, z prośbą o jego pilne rozwiązanie (pierwsze pismo w tej sprawie wystosowano w czerwcu ub. roku, potem były kolejne; w marcu br. odbyło się też specjalne posiedzenie sejmowej komisji infrastruktury poświęcone problemom z VAT, były też poświęcone temu interpelacje poselskie). Niestety, bez efektu.

– Generalna Dyrekcja i Ministerstwo Infrastruktury próbowały rozwiązać problem, ale te działania nie były skuteczne – zauważa Barbara Dzieciuchowicz. Inne instytucje nie przyłożyły należytej wagi do spraw, od których zależy być albo nie być wielu firm. Zabrakło przede wszystkim rekcji Ministerstwa Finansów. Z kolei proszony o interwencję premier… odesłał Izbę do podległych resortów, z którymi ta próbowałąo rozmawiać już wcześniej. 

– Jeśli rozwiązanie tego problemu nie przyspieszy, firmy będą bankrutować – przestrzegała wielokrotnie Barbara Dzieciuchowicz. Teraz te obawy nabrały realnych kształtów. 

Zagrożone bezpieczeństwo 

Firma Planeta, która jest liderem konsorcjum świadczącego usługę w ramach wieloletniej umowy na kompleksowe utrzymanie autostrady A2 na odcinku od granicy województw łódzkiego i mazowieckiego do węzła Konotopa, poinformowała, że wskutek działań organów fiskalnych w związku z różnymi stawkami Vat, zablokowane zostały konta spółki. Uniemożliwia jej to realizację zadań wynikających z umowy – firma nie ma jak zapłacić za materiały niezbędne do napraw drogowych, czyszczenia ulic, a także za zakup soli na potrzeby zwalczania śliskości w zbliżającym się okresie zimowym.

– Może to doprowadzić do powstania sytuacji zagrażających użytkownikom dróg, które przez ostatnie lata były utrzymywane w doskonały sposób – alarmuje, przytaczając ten przykład OIGD (chodzi zarówno o odcinek A2, jak i drogi krajowe rejonu Ożarów Mazowiecki).

Będąca w kłopotach spółka zawarła 6-letnią umowę na utrzymanie A2 w 2012 roku. Zapisane są w niej, narzucone przez zamawiającego – GDDKiA, dwie różne stawki podatku - 8 i 23 proc.. W kolejnych latach spółka wygrała również kontrakty na utrzymanie dróg krajowych w rejonie Ożarowa Mazowieckiego. Kontrakty w aspekcie VAT są skonstruowane podobnie. Pierwsza kontrola przyszła jesienią 2016 roku. Skutkiem był nakaz zapłaty podatku za lata poprzednie do stawki 23 proc. Mimo odwołań, pieniądze w kwocie w raz z odstetkami wynoszącej 2 mln zł zostały zajęte. Potem taka sama sytuacja nastąpiła w spółce Autostrada Mazowiecka, którą Planeta wraz z konsorcjantem założyła w celu realizacji części zadań utrzymaniowych. Tu kontrola przysżła później. Nie pomogły tłumaczenia i odwołania. Tytuy egezkucyjne na kowtę 3,3 mln zl wydane zostały we wrześniu tego roku. Na firmowym koncie nie ma już pieniędzy, by uregulować należności, a więc konto zostało zajęte.  

Poszkodowana w sposób niezawiniony przez siebie firma nie ma pieniędzy na to, by realizować zadania kluczowe dla bezpieczeństwa użytkowników dróg. Została także pozbawiona możliwości rozwoju – po ostatecznie wydanej decyzji nie może już brać udziału w przetargach publicznych.

Absurdalne w tej sytuacji jest dodatkowo to, że mimo stanowiska urzędów skarbowych, nie dało się uzyskać aneksu do umowy z GDDKiA. Firma cały czas wystawia faktury ze stawką 8 proc. mimo że w deklaracji musi wykazać stawkę niemal trzykrotnie wyższą.

Potrzebna interpretacja ministra finansów 

- Kwestionowanie prawidłowości umów podpisanych przez GDDKiA, która działa w imieniu Skarbu Państwa, przez inne organy Skarbu Państwa, podważa zaufanie do państwa – stwierdza kategorycznie Barbara Dzieciuchowicz. – Mamy tu taką sytuację, że jeden reprezentant Skarbu Państwa (GDDKiA) narzuca stawkę podatku VAT wykonawcy, natomiast drugi reprezentant Skarbu Państwa (urzędy administracji skarbowej) żądają wyższej stawki tego samego podatku VAT, obarczając obowiązkiem zapłaty podatnika. W ten sposób wykonawca staje się podmiotem poszkodowanym i zostaje złamana podstawowa zasada podatku VAT – zasada neutralności dla podatnika – wskazuje. 

Zdaniem prezes OIGD konieczne jest podjęcie odpowiednich działań, tj. wydania interpretacji przez Ministerstwo Finansów. Chodzi o wskazanie, że kontrakty rozpoczęte przed 2014 rokiem, czyli przed zmianą interpretacji podatkowej, powinny być do końca realizowane według stawek zapisanych w umowie. 

Dwie stawki były stosowane przez GDDKiA także w umowach zawieranych po 2014 roku (aż do 2017). w odniesieniu do nich należałoby wskazać, że obowiązującą jest stawka zapisana w umowie, ze względu na niemożliwość jej zmiany (firmy wnioskowały o stosowne aneksy, ale ich nie uzyskały). Z taką prośbą Izba zwracała się już do minister finansów. Także bez skutku.

Tymczasem, jak przypomina Izba, większość głównych dróg w Polsce, w tym autostrady i drogi ekspresowe, są utrzymywane w modelu „kompleksowego utrzymania dróg” lub „utrzymaj standard”, a problemy dotyczące firmy utrzymującej A2 nie są odosobnione. Kontrole odbywają się w wielu podmiotach, także tych, które zaprzestały juz dzialalnosci zwiazanej z utzrymaniem dróg, ale wykonywały ją w okresi emożliwym do skontrolowania, tj. do pięciu lat wstecz. One takze nie mogą spać spokojnie.  

– Roziązanie tej sprawy na pewno wymagało czasu i przemyślenia, bo w skali kraju były różne praktyki - mówi Barbara Dzieciuchowicz – ale tego czasu było już dużo – podsumowuje.