TLP: Polska może samodzielnie odciąć transport drogowy do Rosji i Białorusi

Wkrótce po rozpoczęciu przez Rosję wojny na Ukrainie kolejne kraje podejmowały decyzje o zamknięciu nieba dla rosyjskich samolotów, a za tym poszły także inne sankcje gospodarcze, które mają istotnie osłabić gospodarki rosyjską, a także współpracującego z nią kraju – Białorusi. Nie dziwią więc pytania o transport drogowy, który odbywa się niemal bez przeszkód, w tym o zamknięcie polsko-białoruskiego przejścia towarowego. Rząd oczekuje, że ewentualne decyzje zostaną podjęte wspólnie przez Unię Europejska lub przynajmniej przez kraje, które sąsiadują z Rosją lub Białorusią. Inaczej – jak uzasadniano – ciężarówki i tak będą jechały przez Polskę kierując się na Litwę i dalej do krajów objętych sankcjami.

„Zaakceptujemy decyzje dotyczące transportu drogowego”

Co na to przewoźnicy? – Od samego początku wojny jako Związek Pracodawców Transport i Logistyka Polska apelowaliśmy o powstrzymanie się z przewozami na Białoruś i do Rosji – mówi Maciej Wroński, szef TLP. Oczywiste są dla niego choćby dwa argumenty: jeden moralny, drugi związany z bezpieczeństwem – chodzi o to, by kierowcy jadący na wschód nie stali się potencjalnymi zakładnikami w przypadku eskalacji konfliktu.

– Wskazaliśmy też premierowi i ministrowi infrastruktury jakie są możliwe działania, które bardzo dokuczałyby rosyjskiej gospodarce – mówi Maciej Wroński. Wśród takich działań wymienia odejście od możliwości posługiwania się karnetami TIR, czyli międzynarodowych dokumentów tranzytowych będących uproszczoną formą zabezpieczenia celnego. – Przejście na kaucję albo gwarancje bankowe ograniczyłoby obrót gospodarczy – zauważa Maciej Wroński.

Kolejna sprawa to odsunięcie Rosji i Białorusi od członkostwa w Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT). To forum, na którym ministrowie odpowiedzialni za transport w kilkudziesięciu państwach członkowskich wspólnie dyskutują na temat problemów transportowych. – Nie wyobrażam sobie, żeby minister Adamczyk zasiadał w tym samym ciele obok swojego rosyjskiego odpowiednika – mówi Maciej Wroński. – Z Konferencją wiąże się zezwolenie EKMT – zauważa szef związku TLP. Mowa o dokumencie, który uprawnia do przewozów i tranzytu w krajach będących członkami Konferencji.

– Powiedzieliśmy też jasno, że jeżeli zostaną wprowadzone sankcje dotyczące transportu drogowego, to my w pełni zrozumiemy i zaakceptujemy taką decyzję – deklaruje stanowczo szef związku pracodawców Transport i Logistyka Polska deklarując pełne wsparcie branży. – W interesie przewoźników jest, żeby sankcję nakładane na Rosję były na tyle mocne, żeby konflikt został jak najszybciej zakończony – dodaje. W innym przypadku wojna będzie destabilizowała gospodarkę, a dla firm transportowych trwający konflikt zbrojny to nie tylko możliwość lub brak możliwości wykonywania transportu na wschód, lecz problemy z pracownikami czy wysokie koszty paliw.

Rekompensaty konieczne

Do rozstrzygnięcia pozostaje jednak kwestia rekompensat dla tych przedsiębiorców, którzy zaprzestaną transportu na wschód, zwłaszcza w sytuacji, gdy ten kierunek stanowił główny profil ich działalności.

I tu związek podsuwa możliwe rozwiązania. – Nasza pierwsza propozycja była bezkosztowa. Rząd dysponuje radami nadzorczymi, zarządami w spółkach skarbu państwa i dobrze by było, żeby ci przewoźnicy, którzy oddali zezwolenia na Rosję czy na Białoruś otrzymali zlecenia od spółek państwowych – sugeruje przedstawiciel związku przewoźników. Związek przedstawił także propozycje rekompensat finansowych. – TLP zaproponowała konkretne rozwiązania jak powinna wyglądać regulacja, która dawałaby pomoc tym przewoźnikom, którzy są uzależnieni od przewozów na Rosję. Rząd w ogóle nie podjął tego tematu – mówi Maciej Wroński.

Za koniecznością rekompensat dla firm, dla których kierunek wschodni był główną częścią działalności – także w przypadku nałożenia blokad na transport drogowy przez Unię Europejską – zdecydowanie opowiada się także Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR. I zaznacza, że nie chodzi o np. zwolnienie z opłat do ZUS. – Musi być jakaś forma wsparcia. Nie wyobrażam sobie, że rząd zostawi firmy, które zostałyby odcięte od dotychczasowej działalności – mówi Adrian Furgalski.

O jakiej skali adresatów pomocy mowa? Udział przewozów do Rosji i z Rosji jeszcze przed wybuchem wojny w Ukrainie stanowił niespełna 2 proc. wszystkich przewozów – wylicza Ignacy Morawski, dyrektor Centrum Analiz SpotData, współautor powstałego na zlecenie TLP raportu Transport drogowy w Polsce 2021 +. Mowa o działalności eksportowo-importowej zarejestrowanych w Polsce przedsiębiorstw, czyli takich przewozach, w przypadku których towar został załadowany lub rozładowany w Polsce.

Wypowiedzieć umowę Rosji?

– Myślę, że państwo polskie mogłoby je wesprzeć i jednocześnie wprowadzić inne instrumenty, które odcięłyby rosyjską i białoruską gospodarkę od zaopatrzenia, które odbywa się po naszych polskich drogach – mówi Maciej Wroński. – W mojej opinii polski rząd może to zrobić samodzielnie, bo w cale nie musi zamykać granic. Wystarczy, że zawiesi lub wypowie polsko-rosyjską lub polsko-białoruską umowę o międzynarodowych przewozach drogowych – stwierdza przedstawiciel przewoźników. W praktyce oznaczałoby to brak możliwości przejazdu także przez granicę w Litwie, Łotwie czy Estonii, gdyż nie będzie możliwy tranzyt przez Polskę. Strony umówiły się bowiem, że ruch towarowy będzie regulowany umową, na podstawie zezwolenia. A skoro – jak zauważa z przekąsem Maciej Wroński – Rosjanie twierdzą, że nie ma żadnej wojny, to… niech jeżdżą przez Słowację i Ukrainę.

Na marginesie tej sytuacji, pojawia się kwestia zapisów w obowiązujących umowach z Rosją, na podstawie których odbywają się dwustronne przewozy tranzytowe i przewozy z krajów trzecich. Prezes TIL zauważa, że nie są one korzystne dla naszego kraju. Może mamy więc przy okazji pretekst wypowiedzenia porozumień i – w pokojowej przyszłości – wynegocjowania ich na nowo?