Styliński: Branża i inwestorzy muszą razem przygotować rynek na nową perspektywę unijną (2)

Paweł Wrabec, "RynekInfrastruktury.pl": Skoro kondycja firm budowlanych jest słaba zapewne niewiele z nich może pozwolić sobie na twarde negocjowanie kontraktów. Czy znów będą walczyć do upadłego na niskie ceny i  czeka nas powtórka z poprzedniej unijnej perspektywy?

Jan Styliński, prezes PZPB: Niestety, wiele na to wskazuje. Sporo przedsiębiorstw naszej branży walczy o bieżące przychody, wciąż oferując ceny nie zapewniające im w dłuższej perspektywie rentowności. Wycofanie się z rynku infrastruktury krajowej dużych renomowanych graczy branżowych takich jak Hochtief, Skanska czy MSF czy też ograniczenie zaangażowania przez innych np. Bilfinger, stwarza presję na poluzowanie wymagań. Może sprawić, że ich miejsce zajmą „walizkowe” firmy z różnych, nawet bardzo egzotycznych krajów, które nie będą jednak się w stanie ze swoich kontraktów wywiązać. Tak jak chiński Covec, który zszedł z budowy autostrady A2.
 

Czego więc branża oczekuje?
 

W tej sytuacji może pomóc tylko ograniczenie konkurencji, która tak przecież wyniszcza rynek. Nie postuluję, by ograniczać dostęp do przetargów do firm krajowych. Wystarczy jednak, że powstrzymamy napływ firm spoza Unii Europejskiej. Ten zakaz nie dotyczyłby jednak firm pochodzących z państw, które nie są sygnatariuszami protokołu GPA.

Ta międzynarodowa umowa przewiduje zasadę wzajemności przy dostępie do rynku budowlanego. Skoro nasze firmy nie mogą budować w Chinach, nie ma powodu by nasze autostrady budowały chińskie firmy. Do tego jednak potrzebna jest zmiana Prawa o zamówieniach publicznych.
 

Co zatem Pan radzi rządzącym?

By wreszcie zaczęli myśleć strategicznie i wreszcie dbać o naszą branżę, stwarzając warunki na jej rozwój. Wystarczy, by zlecający publiczne zamówienia przestrzegali zasad zdefiniowanych w „Podręczniku dla inwestorów przedsięwzięć infrastrukturalnych”, który Ministerstwo Rozwoju Regionalnego opublikowało w 2010 roku.

Jestem przekonany, że gdyby urzędnicy przejęli się zamieszczonymi tam zaleceniami, jakość zarządzania projektami przez zamawiających nie byłaby na tak niskim, wręcz nieraz żenującym poziomie jak obecnie. Ten cenny dokument wciąż wisi m.in. na stronie ministerstwa, więc każdy zainteresowany może się z nim zapoznać.
 

Jednak presja najniższej ceny nie bierze się znikąd. Urzędnicy boją się kontroli trzyliterowych służb. Decydując się na inne kryterium niż najniższa cena narażają się, że ktoś zarzuci im korupcję.

Zgoda. Ale uważam, że problem ten ma głębszą przyczynę. Strach przed odpowiedzialnością ze strony urzędników wyższego szczebla w GDDKiA, spowodował, że odgrodzili się od wykonawców tabunem prawników. Czasem odnoszę wrażenie, że pracuje ich tam znacznie więcej niż inżynierów.

W efekcie decyzje, które tam zapadają przestają być racjonalne – np. nie szuka się oszczędnych, optymalnych dla dobra wspólnego rozwiązań zasłaniając się źle pojmowanym legalizmem. Wiem o czym mówię, gdyż sam jestem prawnikiem. To błąd gdyż rzeczywistość jest zbyt skomplikowana, by dało się ją kazuistycznie opisać przy pomocy przepisów. Dlatego wymyślono tzw. klauzule generalne.

Takie pojęcia jak „należyta staranność”, „szczególna ostrożność” nie są definiowalne ale za to wypełnione treścią przez komentarze praktyków i orzecznictwo trybunałów. Są niezbędne, by zachować umiar prawa, przez co staje się ono mniej restrykcyjne i lepiej odzwierciedla wymóg racjonalności.
 

Jak z tej sytuacji wybrnąć?

Uważam, że nie ma co zaklinać rzeczywistości. Nie ma co się łudzić, że np. przyjdzie super minister i zrobi porządek. Minister Bieńkowska mimo najszczerszych chęci sama nie jest w stanie za wiele zrobić. Dlatego zaproponowaliśmy wspólnie z innymi organizacjami branżowymi powołanie przy gabinecie pani minister Elżbiety Bieńkowskiej platformy, która będzie reprezentantem środowisk inwestorów, projektantów i wykonawców. Jej celem powinna być analiza wad obecnego systemu oraz podjęcie działań w celu jego naprawienia np. poprzez standaryzację procesu inwestycyjnego. Skoro takie platformy działają z powodzeniem w Niemczech i Holandii, może warto spróbować również u nas.

Czytaj też:

Jan Styliński: Firmy budowlane z obawą oczekują unijnej perspektywy na lata 2014-2020 (1)

Jan Styliński będzie prelegentem podczas Kongresu Infrastruktury Polskiej 2014, który odbędzie się w Krakowie 5 listopada. Z programem tego wydarzenia można się zapoznać tutaj.