Co trzeci kontrakt drogowy przekroczył limit waloryzacji

Pierwsza reakcja na nagły wzrost cen spowodowany wojną na Ukrainie po stronie inwestora drogowego była dość szybka. Jeszcze wiosną, po rozmowach z branżą zapadła decyzja o podniesieniu limitu waloryzacji z 5 do 10 proc., a w miesiącach letnich rozpoczęło się podpisywanie aneksów do umów które był zawierane przed 24 lutego 2022 roku, a więc w oparciu o kalkulacje cenowe oparte na zupełnie innych podstawach. Czas pokazał jednak, że to rozwiązanie okazało się niewystarczające.

- W dacie uzgadniania zmian do kontraktów strony nie miały jeszcze wiedzy jak będą kształtować się ceny materiałów, robocizny czy kosztów finansowania w kolejnych miesiącach – zwracają uwagę organizacje w piśmie do ministra Andrzeja Adamczyka. Zakładano wówczas, że po wzroście cen mogą nastąpić spadki, co pozwoli utrzymać średni wzrost w granicach 10 proc. Jest jednak inaczej.

Koszty wciąż rosną, limity przekroczone

Przedstawiciele przedsiębiorców przeanalizowali jak wygląda sytuacja po 14 miesiącach od wybuchu wojny. Okazuje się, że największe wzrosty dotyczą kosztów cementu – aż o 39 proc. oraz transportu – drogowy podrożał o ok. 37 proc., a kolejowy o 35 proc. Również o 35 proc. wzrosły ceny kruszyw (mieszanki). Ceny oleju napędowego, kluczowego dla pracy maszyn budowlanych są wyższe o ok. 24 proc., na zbliżonym poziomie (23 proc.) jest wzrost kosztów betonu – 23 proc.

Ustalone zasady waloryzacji nie nadążają z a tym tempem – alarmują organizacje. Na 35 przeanaliozwaych kontraktów realizowanych w ramach Programu budowy dróg krajowych w 13 przypadkach, a więc więcej niż w 1/3 limit waloryzacji został już przekroczony, mimo że realizacja zadań wciąż trwa i (zwiększone) koszty nadal są ponoszone. Średnie przekroczenie limitu według stanu na 1 maja wyniosło 4,22 p.p. Według wyliczeń, gdyby nie było górnego limitu, waloryzacja na koniec lutego 2023 roku powinna wynosić 19,89 proc.

Jak przypominają przedstawiciele branży, według ustalonych zasad, konsekwencjami wzrostu cen dzielą się pół na pół zamawiający i wykonawca. Przy limicie 10 proc. i fatycznej potrzebie indeksacji na poziomie blisko 20 proc. Oznacza to, że wykonawcy poniosą 100 proc. odpowiedzialności za wzrost kosztów ponad ustalony limit – obecnie to średnio 9,89 p.p.

- Dbanie o to, żeby firmy się rozwijały, wymaga rzetelnego płacenia za wykonane usługi – mówiła podczas Kongresu Infrastruktury Polskiej Barbara Dzieciuchowicz, prezes OIGD.

Wspólnie obie organizacje reprezentujące przedsiębiorców budowlanych zaapelowały do ministra infrastruktury o podjęcie działań zmierzających do urealnienia limitu waloryzacji – zwiększenia go z 10 do 20 proc. Jak zauważono, nadal będzie to oznaczało, że strona publiczna przeniesie na przedsiębiorców połowę odpowiedzialności za wzrost kosztów.

Co z kontraktami kolejowymi? 

To nie jedyny problem wymagający pilnego rozwiązania. Jak wskazano, podobny problem związany z nieadekwatnością limitów waloryzacji do faktycznych wzrostów dotyczy umów utrzymaniowych. Jak pisaliśmy – problem mają także firmy z branży inżynierskiej i projektowej.

OIGD i PZPB zwracają także uwagę na problem jaki występuje w kontraktach realizowanych na zlecenie PKP PLK, gdzie na wielu kontraktach nie zostały jeszcze podpisane umowę zwiększające limit z 5 na 10 proc. i nie zmieniono „starych” zasad waloryzacji na tzw. koszykową.