Obwodnica Augustowa: Droga, ale za to niezbyt potrzebna?

Pomysły budowy obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 16 nie spodobały się mieszkańcom, którzy oprotestowali warianty przebiegu trasy wskazane przez GDDKiA. Tzw. wariant burmistrza został jednak odrzucony. Obecnie inwestor oczekuje na wydanie decyzji środowiskowej dla odcinka przebiegającego pomiędzy miastem i Kanałem Augustowskim a Jeziorem Sajno. W tym samym czasie w Ministerstwie Infrastruktury trwają przygotowania do audytu projektów drogowych w Polsce północno-wschodniej.

Puszcza cenna, ale to nie Rospuda

Budowa nowej obwodnicy Augustowa, podobnie jak wiele innych inwestycji prowadzonych w cennych przyrodniczo terenach budzi kontrowersje. Z jednej strony trudno jest odmówić mieszkańcom miasta prawa do życia w mieście pozbawionym zbędnego ruchu tranzytowego (nawet jeśli jest on stosunkowo niewielki), a z drugiej stoimy przed koniecznością ochrony środowiska naturalnego.

W dyskusji o DK16 jedno jest pewne – Puszcza Augustowska to cenny przyrodniczo obszar, który został wpisany na listę Natura 2000 z dyrektywy ptasiej i siedliskowej. Choć Puszcza Augustowska była przez dziesiątki lat przekształcana przez leśników w las gospodarczy, wciąż można znaleźć w niej drzewostany ponad 120 letnie. – Truizmem byłoby napisanie, że to wielki i zwarty kompleks leśny. Ważniejsze, że w Puszczy Augustowskiej można znaleźć wiele obszarów podmokłych, jeziorek dystroficznych i olsów – mówi Robert Chwiałkowski z Fundacji Dla Biebrzy.

Dodaje przy tym, że teoretycznie w przypadku inwestycji drogowych najkorzystniejsze są takie warianty nowych tras które będą najkrótsze, ale wszystko zależy od tego jakie siedliska przyrodnicze będą zniszczone, a także jak dany wariant wpłynie na stosunki wodne dla tego obszaru i jakie będzie jego oddziaływania na korytarze migracyjne.

– Z Rospudą chodziło o to, że NGO od wielu lat wskazywały na inne warianty dla Via Baltica, a rząd i GDDKiA uparły się, by tę inwestycję robić kawałeczkami bez patrzenia na jej sens w skali makro. Bardziej do Rospudy można porównać próbę budowy Via Carpatia przez Biebrzański Park Narodowy – przyznaje Chwiałkowski.

Konieczne podejście systemowe

Przedstawiciel Fundacji zwraca uwagę na to, że do kwestii wyboru przebiegu drogi trzeba podchodzić w sposób systemowy. – Pierwsze pytanie – czy da się daną drogę poprowadzić w wariancie nie ingerującym w obszary cenne przyrodniczo. Jeśli nie, to drugie pytanie – czy droga jest potrzebna – mówi Chwiałkowski. - Dlatego, jako fundacja, nie sprzeciwiamy się S19 do Sokółki w wariancie przez Puszczę Knyszyńską.

– W przypadku S16 planowanej przez Mazury i Biebrzę wykazaliśmy możliwość wariantu alternatywnego, patrząc na te inwestycje w skali bardziej makro, czyli całej Polski północno-wschodniej w obszarze Olsztyn – Białystok – Lublin. Podobnie podeszliśmy do sprawy w przypadku obwodnicy Augustowa w ciągu DK8 (jako trasa Via Baltica). Dodatkowo w przypadku S16 wykazaliśmy brak sensu jej realizacji przez Mazury i Biebrzę z powodu nikłego natężenia ruchu jak na drogę klasy S – mówi Chwiałkowski.

Czy Augustów potrzebuje obwodnicy?

To zaś oznacza, że trzeba sobie zadać pytanie czy droga jest potrzebna, a tutaj sprawa nie jest jasna. Już w naszym pierwszym tekście zwracaliśmy uwagę na to, że ruch samochodowy na tej trasie na obszarze Augustowa w przeważającej części nie ma charakteru tranzytowego a lokalny. To zaś oznacza, że budowa nowej drogi „zdjęłaby” z miasta ok. 30% ruchu, a sytuacja mieszkańców nie uległaby znaczącej poprawie.

– Studium sieciowe przeprowadzone dla północno-wschodniej Polski, zamówione przez Fundację Dla Biebrzy, a wykonywane pod nadzorem konsultacyjnym prof. Andrzeja Szaraty, wykazuje na tym odcinku DK16 ruch rzędu 7500 pojazdów na dobę w 2050 roku (w stanie bezinwestycyjnym). Spokojnie można szacować z dużym prawdopodobieństwem pewności, że połowa z tego to będzie ruch dojazdowy do miasta. Tym samym w 2050 ruch na samej obwodnicy wyniesie około 3700 p/d. Są to wartości zbliżone do oficjalnych prognoz. Gdyby nie fakt, że trzeba zająć spory kawałek obszaru cennego przyrodniczo, to pod względem drogowym można więc stwierdzić, że obwodnica może mieć swoje uzasadnienie jako droga jednojezdniowa klasy Z (droga zbiorcza) lub co najwyżej G, ale na pewno nie klasy GP. Z punktu widzenia środowiskowego nie ma znaczenia, czy ta droga będzie planowana w klasie GP, G lub niższej, gdyż jej parametry (np. zajętość terenu) będą bardzo zbliżone. Tym samym oddziaływanie na środowisko będzie niemal identyczne – wyjaśnia Chwiałkowski. Owszem, można się zastanawiać, czy na planowanej obwodnicy potrzebne są ścieżki rowerowe i jeszcze zawęzić pas drogowy, a więc i obszar konieczny pod wycinkę. Pod względem oddziaływania na integralność obszaru Natura 2000 w czasie eksploatacji drogi będzie mieć to jednak nikłe znaczenie.

Co z wariantem zero plus?

Analizy prognoz nie dają nam jednoznacznej odpowiedzi, ale warto pomysł budowy obwodnicy zestawić także z wariantem braku realizacji inwestycji w nowym śladzie oraz planowanymi kosztami. Jeśli chodzi wydatki, to wiemy już, że obwodnica Augustowa w ciągu DK16 jest jednym z zadań, których koszty na pewno będą wyższe niż zakładano to w Program Budowy 100 Obwodnic na lata 2020-2030. Obecne władze resortu przejrzały już projekty pozostawione przez poprzedników i wskazały, że „spośród wszystkich będących w przygotowaniu obwodnic 16 wykazuje obecnie przekroczenie wartości o ponad lub prawie o 100%” – wśród nich jest droga omijająca Augustów.

– Wariant zero plus, czyli pozostawienie drogi w istniejącym przebiegu z podniesieniem jej parametrów, jest również dobry i godny rozważenia tym bardziej, że obecna droga prowadzi obrzeżami miasta, a nie przez jego centrum – zgadza się Chwiałkowski. Dodaje przy tym, że w wielu miastach ludzie mieszkają przy drogach o większym natężeniu ruchu. – W przypadku Augustowa kwestią do dyskusji jest więc czy wyprowadzenie 3-4 tys. pojazdów na dobę z miasta jest walorem uzasadniającym tę inwestycję w nowym przebiegu. Bo co do tego, że nie da się jej wytrasować z ominięciem Puszczy Augustowskiej, wątpliwości nie ma – podkreśla przedstawiciel Fundacji.

– Fundacja Dla Biebrzy będzie zapewne brać udział w konsultacjach dla obwodnicy Augustowa w ciągu DK16. Konieczna będzie dogłębna analiza dokumentacji, by przyjąć jakieś jednoznaczne stanowisko w sprawie tej inwestycji – mówi Robert Chwiałkowski – Niestety, ale mamy podstawy do tego, by nie wierzyć w zapisy decyzji środowiskowych, gdyż w czasie wykonywania ponownej oceny oddziaływania na środowisko wiele z kluczowych zapisów chroniących środowisko jest usuwanych przez projektantów przy aprobacie inwestora. Przykład obwodnicy Sztabina jest tu znamienny. Czujemy się w tym przypadku po prostu oszukani przez GDDKiA Białystok, gdyż uwierzyliśmy w dobre zapisy w decyzji środowiskowej, które potem na etapie wykonywania projektu budowlanego znacznie okrojono, czyniąc z nowej drogi barierę ekologiczną. Mamy prawo uważać, że tak samo będzie z obwodnicą Augustowa w ciągu DK16 – dodaje Chwiałkowski.