Mosty dla Regionów. Sukces czy porażka?

Rządowy program zakładał wsparcie z budżetu państwa w wysokości do 80% kosztów kwalifikowalnych, zarówno na przygotowanie dokumentacji, jak i realizację prac budowlanych, przy czym dofinansowanie może być przyznane tylko łącznie, a nie na realizację samych prac budowlanych, jeżeli dana jednostka samorządu terytorialnego posiada już projekt. W 2018 roku budżet wieloletniego programu ustalono na 2,3 mld zł. Choć program polega na wsparciu jednostek samorządu terytorialnego, priorytet w alokacji środków przyznano 21 projektom zaproponowanym przez rząd, który przewidział budowę 5 przepraw mostowych na Wiśle, 5 na Warcie, 4 na Odrze, 2 na Bugu oraz po 1 na Elblągu, Narwi, Noteci, Pilicy i Sanie.

Jakie problemy miał rozwiązać program?

Wskazane lokalizacje w połowie przypadków dotyczyły miejsc, w których odległość do istniejących i dotychczas planowanych mostów wynosiła 30-50 km, a w dwóch przypadkach powyżej 50 km. Rząd wskazał, że realizacja 12 przepraw mostowych spośród 21 proponowanych przez rząd umożliwiłaby likwidację nieciągłości sieci drogowej, przeważnie w przebiegu dróg wojewódzkich. Poprawienie ciągłości sieci drogowej to jedno z kryteriów oceny inwestycji przewidzianych w programie. W tym kontekście rząd wskazał też na użyteczność w dojazdach do pracy oraz potencjał społeczno-gospodarczy.

Jednocześnie budowane w ramach programu nowe przeprawy mostowe muszą spełniać dość wygórowane standardy. Po pierwsze, ich konstrukcja musi uwzględniać najwyższą klasę obciążenia taborem samochodowym. Po drugie, musi być dostosowana do obciążenia pojazdami specjalnymi w myśl NATO-wskiej normy STANAG 2021. Dlatego w kontekście “Mostów dla Regionów” wyznaczono obligatoryjność standardu Military Road Class oraz parametrów technicznych wymaganych w ramach klasy G.

Ile przepraw mostowych ma szansę powstać?

Jak się okazało, do fazy realizacji z ostatecznie 22 rozpatrywanych mostów nie przejdzie aż 15 projektów. – Ze względu na fakt, że szacowana wartość dofinansowań, wynikająca z wniosków aplikacyjnych do programu dla zadań nim objętych wyczerpała jego budżet, kolejny nabór nie jest planowany – napisał wiceminister infrastruktury Rafał Weber w odpowiedzi na interpelację złożoną przez posła Michała Jarosa (Koalicja Obywatelska).

– Z 22 planowanych mostów nie powstanie 15 ze względu na fakt, że samorządy nie były w stanie ich sfinansować lub były one praktycznie niepotrzebne samorządom. Należy również zauważyć, że reformy podatkowe przeprowadzone przez rząd wpłynęły negatywnie na budżety gmin. Nie ulega najmniejszym wątpliwościom, że koszty budowy mostów są ogromne i często przewyższają budżety samorządów lokalnych, nawet jeżeli mogą one liczyć na dopłaty ze strony budżetu państwa. W przypadku dużych rzek, takich jak Wisła czy Odra, samorządy lokalne nie są w stanie wyłożyć ogromnych części swojego budżetu na tak wielkie inwestycje. Istnieją mosty, których koszt budowy wyniósł nawet 650 mln zł – wskazywał z kolei poseł Jaros w interpelacji do ministra infrastruktury.

Warto w tym kontekście wskazać, że faktycznie, część lokalizacji wskazanych przez rząd stała się przedmiotem kontrowersji. Dobrym przykładem wydaje się rządowa propozycja budowy przeprawy mostowej na Warcie między Santokiem a Międzychodem na wysokości Przytocznej, która nie wpisywałaby się w żaden ciąg komunikacyjny i nie skróciłaby drogi przejazdu w jakiejkolwiek relacji, dublując także istniejące mosty w Skwierzynie i Międzychodzie.