Fatalny stan obiektów inżynierskich. Zaniedbania, ale i brak środków

Kontrola, której wyniki są negatywne, dotyczyła 712 obiektów mostowych, tuneli i konstrukcji oporowych oraz 6 546 przepustów zarządzanych przez trzech zarządców dróg wojewódzkich, sześciu zarządców dróg powiatowych i siedmiu zarządców dróg gminnych – łącznie 16 jednostek. Kontrola objęto okres od 2020 r. do 30 czerwca 2022 r.

Brak kontroli

Inspektorzy NIK stwierdzili, że zarządcy drogowi nie prowadzą obowiązkowych okresowych kontroli obiektów, którymi zarządzają. Nie robiło tego 12 z 16 kontrolowanych jednostek. Trzech zarządców dopiero w czasie kontroli NIK zidentyfikowało obiekty mostowe, które powinny być objęte kontrolą. Ponadto – jak wskazano – część kontroli została wykonana nierzetelnie lub przez osoby niemające uprawnień do ich przeprowadzenia.

Jeśli już kontrole były prowadzone, ich wyniki nie były wykorzystywane do opracowywania planów utrzymania tych obiektów. NIK wskazuje, że miało to wpływ na bezpieczeństwo użytkowników tych obiektów.

Niebezpiecznie na powiatowych

Najwięcej budowli stwarzających zagrożenie bezpieczeństwa ruchu publicznego NIK zidentyfikował na drogach powiatowych. W przypadku dróg gminnych w większości obiekty były w stanie technicznym „przedawaryjnym” i „niedostatecznym”. Oznacza to, że miały uszkodzenia obniżające ich właściwości użytkowe, ale możliwe do naprawy lub posiadały uszkodzenia nieodwracalne. Mimo to zarządcy w kontrolowanym okresie nie przeznaczyli na ich utrzymanie i ochronę żadnych środków.

Z kolei na drogach powiatowych zdecydowana większość obiektów mostowych była w stanie „niepokojącym” tj. miała uszkodzenia, których nienaprawienie spowoduje skrócenie okresu bezpiecznej ich eksploatacji.
W raporcie podano przykład obiektu nad torami kolejowym i w miejscowości Prawda Stara, dla którego ekspertyza budowlana jeszcze w 2014 roku wskazała konieczność pilnego remontu. Mimo to, przez kolejnych osiem lat żadnych prac nie podjęto.

W przypadku dróg wojewódzkich większość obiektów była w stanie „zadowalającym” (wskazującym na zanieczyszczenia lub pierwsze objawy uszkodzeń pogarszających wygląd estetyczny) lub „niepokojącym” (uszkodzenia, których nienaprawienie spowoduje skrócenie okresu bezpiecznej eksploatacji obiektu).

Oględziny 139 obiektów mostowych i przepustów wskazały, że 45 stwarza zagrożenie ruchu publicznego lub życia, a 6 grozi katastrofą budowlaną.

Brak planu napraw

Kontrolowani zarządcy dróg wojewódzkich i powiatowych corocznie opracowywali plany finansowania obejmujące limity wydatków m.in. w zakresie bieżącego utrzymania, remontów, przebudowy i budowy drogowych obiektów inżynierskich lub ujmowali te wydatki w planach finansowych jednostki – wskazuje NIK. Jak wynika jednak z raportu, w niewielkim zakresie wykorzystywali zalecenia wynikające z kontroli sanu technicznego. Planów takich nie tworzyli zarządcy dróg gminnych. Jako przyczynę wskazano niewielkie środki finansowe, którymi dysponowały samorządy na utrzymanie infrastruktury.

Najwięcej na drogowe obiekty inżynierskie wydawali zarządcy dróg wojewódzkich – średnio 8,7 tys. zł roczni na jeden obiekt. Powiatowi wydatkowali przeciętnie 1,9 tys. zł rocznie.

Zarządcy gminni na remonty obiektów przeznaczali średnio 1,7 tys. zł, przy czym trzy spośród kontrolowanych jednostek nie przeznaczyły środków na ten cel w ogóle.

To nie pierwsza taka kontrola NIK. Podobne, w innych jednostkach, Izba prowadziła w latach 2015 i 2021. Wnioski były podobne.