Dawne drogi krajowe: Niechciane dzieci

We wrześniu ub. r. Sejm znowelizował, a na początku października Senat podtrzymał bez poprawek nowelizację Ustawy o drogach publicznych, na mocy której dawne drogi krajowe, zastępowane, w wyniku realizowanych inwestycji, przez drogi ekspresowe czy obwodnice nie będą już otrzymywać, jak dotychczas, kategorii drogi gminnej, natomiast będą zaliczane do dróg wojewódzkich. Analogicznie, nowo wybudowane odcinki dawnych dróg wojewódzkich będą zaliczane do dróg powiatowych, a nowo wybudowane odcinki dawnych dróg powiatowych – do dróg gminnych. Jednocześnie samorządy wojewódzkie uzyskały, na mocy znowelizowanych przepisów, możliwość przekazania odcinków dróg wojewódzkich, proporcjonalnych do przejętych dróg krajowych, samorządom powiatowym. Podobnie rzecz ma się z uprawnieniem starosty do przekazania gminie proporcjonalnych odcinków dróg powiatowych.

Konieczność prowadzenia nieracjonalnych inwestycji

Przeciwko nowym przepisom solidarnie wystąpiły niemal wszystkie szczeble samorządów – przy czym najsilniej protestowały województwa. Np. Olgierd Geblewicz, marszałek woj. zachodniopomorskiego, sygnalizował, że w przypadku budowy obwodnic w ciągu dróg krajowych, zwłaszcza tych budowanych jako drogi ekspresowe, pojawia się zagrożenie, że drogi wojewódzkie będą łączyć tylko pojedyncze wsie położone dotychczas na drodze krajowej z jej nowym przebiegiem. – W związku z tym drogi o marginalnym znaczeniu będą musiały spełniać standardy właściwe dla połączeń międzymiastowych o istotnej roli w systemie komunikacyjnym kraju – ostrzega.

Jego zdaniem, najlepszym rozwiązaniem problemu, co zrobić z dawnym przebiegiem drogi krajowej po wybudowaniu jej nowego, w tym ekspresowego, przebiegu byłoby staranne przeanalizowanie, jakiej kategorii będzie odpowiadać dawny przebieg budowanej drogi i uzgadnianie zmian, a zatem docelowego układu sieci komunikacyjnej przez państwo i samorządy, możliwie najwcześniej przed realizacją inwestycji.

Przerzucanie się odpowiedzialnością

Protestowały też powiaty. Związek Powiatów Polskich zwracał uwagę, że nowelizacja tworzy nieracjonalny system „zrzucania” dróg docelowo na szczebel gminny. – Województwo będzie bowiem mogło, po przejęciu danego odcinka drogi krajowej, przekazać drogi wojewódzkie o proporcjonalnej (nie wiadomo co to znaczny) długości powiatowi (niekoniecznie temu, na którego terenie nowa droga została wybudowana), a z kolei powiat będzie mógł przekazać drogi gminom. Proces ten będzie przebiegał bez obowiązku porozumienia z obdarowanym. Jednocześnie mechanizm dotyczący dróg przekazanych gminom w minionych prawie 10 latach jest skonstruowany w ten sposób, że nowelizacja doprowadzi do chaosu w sieci dróg – stwierdził w oświadczeniu ZPP.

Spychotechnika – nowy ustrój samorządowy

Gminy są w tej sprawie podzielone. Małe gminy, na które spadłby poważny ciężar finansowy związany z przejmowaniem dawnych „krajówek”, liczą że ustawa zostanie podpisana w takim kształcie jak przygotował ją parlament i że drogi otrzymają jednak status wojewódzkich. Ale już np. Ryszard Grobelny, prezydent Poznania, ma o nowych propozycjach jak najgorsze zdanie. – Ustawa wprowadza nowy ustrój samorządowy, polegający na nakładaniu zadań na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego nie w drodze ustawy, a w formie swoistej „spychotechniki” – uważa Grobelny.

Związek Miast Polskich, na czele którego stoi Grobelny, proponuje przeprowadzenie nowelizacji w takim kształcie, by konieczne było przeprowadzenie w każdym przypadku oceny danego odcinka z punktu widzenia funkcji, jakie pełni on w sieci dróg publicznych. W wyniku takiego postępowania niektóre zastąpione obwodnicą odcinki pozostaną krajowe, inne staną się wojewódzkie, jeszcze inne – powiatowe, a niektóre – gminne.

Wątpliwości wobec nowych zapisów ustawowych spowodowały, że prezydent Bronisław Komorowski skierował pod koniec 2013 r. nowelizację Ustawy o drogach publicznych do Trybunału Konstytucyjnego. TK na razie nie wydał orzeczenia w tej sprawie, sprawa jest zatem w zawieszeniu.

Problematyka finansowania samorządowych inwestycji infrastrukturalnych będzie poruszana podczas II Kongresu Infrastruktury Polskiej, który odbędzie się 5 listopada br. w Krakowie. Więcej informacji znajdziesz na stronie TOR Konferencje. Organizatorem jest Stowarzyszenie Inicjatywa dla Infrastruktury.