BIM a inwestycje infrastrukturalne. Problemem nie jest prawo, a ostrożność i brak wiedzy

O etapie edukacji w zakresie nowych technologii mówił prof. Marek Salamak z Politechniki Śląskiej. Jak pokazuje doświadczenie akademickie, dla studentów którzy wkraczają teraz w świat branży, widzą cyfryzację jako coś powszechnego i oczywistego. Jednak, jak przyznaje prof. Marek Salamak, uczelnie nie nadążają za postępem, który się dzieje.

− Dziś przygotowanie modelu BIM jest dla niektórych pewną fanaberią. Mamy też niż demograficzny. Przy ustalaniu programu następuje walka o godziny dydaktyczne. Brakuje godzin na przedmioty dotyczące nowych technologii. Potrzebne są nowe strategie nauczania. Wydaje mi się, ze dobrze, że niektórzy dziekani poszli tą drogą i dzięki temu na kilku wydziałach mamy już podstawę nauczania technologii BIM – dodał prof. Salamak.

O stronie akademickiej mówił również Maciej Dejer, wiceprezes zarządu Stowarzyszenia BIM Klaster.

−Może nie 30, ale 20 lat temu uczyli nas na studiach modelowania. Jest więc postęp, ale nie tak dynamiczny, jak w innych krajach. Niedawno ukazał się raport ukazujący postęp cyfryzacji w budownictwie w Europie. Wypadliśmy bardzo blado – mówił Maciej Dejer.

Przeszkodami są przyzwyczajenia i nawyki

Jako pierwszą przeszkodę wiceprezes zarządu Stowarzyszenia BIM Klaster wymienił czynnik ludzki, czyli utrwalone nawyki.

− Jesteśmy przyzwyczajeni – biura projektowe, generalni wykonawcy i administracja −do pewnych narzędzi, których używamy i niechętnie korzystamy po nowe. Niechęci tej często towarzyszy lęk, wynikający z niewiedzy o nowej technologii – powiedział Maciej Dejer.

Bariera techniczna to koszty. Jak mówił Maciej Dejer, przy wykorzystywaniu technologii chodzi o to, żeby wykazać, ze te koszty poniesione na początku zwrócą się na dalszym etapie. Potrzebny jest kontakt z inwestorem i komunikat, ze konieczne są pewne zmiany w realizacji, że trzeba ponieść koszty na początku, które potem się zwrócą, a może nawet wyjdą na plus.

− W zakresie kubatury mieliśmy już kiladziesiąt przetargów z wymogami BIM, natomiast w kwestii infrastruktury jest tych przykładów dużo mniej – dwa, trzy. Narzędzia techniczne związane z pracą na technologii BIM są na niższym poziomie niż narzędzia do kubatury. Światełkiem tunelu są widoczne działania oddolne, takie jak tworzenie standardów i działania odgórne w Ministerstwie Rozwoju, gdzie trwa program związany cyfryzacją infrastruktury – dodał Maciej Dejer.

Prawo zamówień publicznych – przeszkadza, czy sprzyja?

Jedną z podstaw regulujących użycie technologii BIM jest Prawo zamówień publicznych. Jak mówił Kamil Stolarski, członek zarządu, buildingSMART Polska, Prawo zamówień publicznych samo w sobie nie jest przeszkodą i nie przeciwstawia się używaniu BIM.

− Prawo zamówień publicznych reguluje to, w jaki sposób jest przeprowadzany przetarg, a nie to, co zamawiający ma zakupić. Od 1 stycznia 2021 wejdzie nowa ustawa PZP, która podkreśla zasadę, zgodnie z którą zamawiający musi zamówić takie roboty, aby ich jakość była jak najwyższa w zakresie budżetu, jakim dysponuje. Tutaj może to być innowacja sprzyjająca BIM, gdyż jego użycie wiąże się z podwyższeniem jakości inwestycji.

Jak podkreślił Kamil Stolarski, PZP jest bardzo elastyczną regulacja. Zdaniem członka zarządu buildingSMART Polska, problem nie polega na tym, jak ono wygląda, ale w jaki sposób jest stosowane.
− Dopóki nie nastąpi transfer wiedzy, dopóki zamawiający nie zrozumieją lepiej jak funkcjonuje proces BIM, nadal będzie mało dobrze napisanych przetargów, w których ta technologia występuje. Moim zdaniem najbardziej zmieni się to wtedy, kiedy wykonawcy będą bardziej zwracać uwagę na to, BIM będzie ujęty w specyfikacjach. Wtedy będzie on przedmiotem coraz bardziej zaawansowanych specyfikacji, będzie częściej przedmiotem odwołania do KIO. Rynek prędzej czy później zacznie to weryfikować – dodał Kamil Stolarski.

Cyfrowy bliźniak

Z tym stanowiskiem zgodził się Dariusz Kasznia, prezes Europejskiego Centrum Certyfikacji BIM. Jego zdaniem Prawo zamówień publicznych nie jest od stymulacji rynku, ono nie ogranicza stosowania BIM-u. Istnieją za to olbrzymie obawy po stronie zlecającego wynikające z braku wiedzy.

− Wraz z BIM-em nie zamawiamy tylko budynku, drogi, mostu, ale coś dodatkowego, coś co ma istnieć tylko w przestrzeni informatycznej. Zamawiający ma często problem z rozpisaniem w sposób tego sensowny tego „cyfrowego bliźniaka”, aby nie narazić się potem na niedomówienia i rozbieżności. Zamawiający obawia się też, ze BIM przedłuży procedury wyboru wykonawcy, że pojawi się problem KIO. Problemem są też niejasne wymagania personelu. Obecnie popularne jest stanowisko „BIM managera”, pod którym kryje się… „osoba, która zna się na BIM” – powiedział Dariusz Kasznia.

Obowdnica Zatora projektowana z wykorzystaniem BIM

Publiczny inwestor, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, zdecydowała się na realizację obwodnicy Zatora z wykorzystaniem technologii BIM. Pierwszy przetarg w trybie „projektuj i buduj” został unieważniony. Potem zdecydowano się na drugie, podzielone postępowanie, w którym wyłoniono firmę realizującą tę inwestycję.

− Podstawą dla naszych działań było właśnie Prawo zamówień publicznych, które mówi, że przy realizacji inwestycji można stosować narzędzia elektroniczne. To, i doświadczenie osób, które były świadkami wykorzystania tej technologii, było punktem wyjścia. Skorzystaliśmy z tzw. dialogu technicznego i dzięki niemu zdobyliśmy ogromny pakiet wiedzy i zdecydowaliśmy, że to zadanie w BIM-ie będzie realizowane w trybie „projektuj i buduj”. Tamto nieudane zadania dało nam też duży pakiet wiedzy. Określiliśmy w nim też cele, niektóre niemożliwe do spełnienia. Trafiliśmy na wzrost kosztów, nie wszyscy byli zainteresowani wzięciem udziału – mówił Tomasz Stańczak, zastępca dyrektora Departamentu Przygotowania i Realizacji Inwestycji GDDKiA.

Jak poinformował Tomasz Stańczak, po przejściu do ponownego postępowania zastosowano odmienne podejście. Nie wymagano już od personelu znajomości pojęć, słownictwa, ale zdecydowano się przeprowadzić test wiedzy o BIM i na jego bazie wyłoniono firmę, która teraz realizuje tę inwestycję.

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Krakowie przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej z wykorzystaniem technologii BIM dla obwodnicy Zatora w ciągu DK-28 rozstrzygnęła 3 stycznia 2020 roku. Wygrała go firma Sweco Engineering.