Styliński: Rynek budowlany odbija się od dna, ale koszty dopiero poniesiemy

Najbardziej ryzykowne kontrakty zbliżają się do końca okresów realizacji. Oznacza to, że w krótkim okresie nie powinno już dochodzić do masowych zejść z kontraktów drogowych. – Najgorszy okres mamy już za sobą – mówi Jan Styliński, prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa– Rynek chyba dotknął dna, teraz powoli od tego dna zaczyna się odbijać – stwierdza Jan Styliński.

Mowa o sytuacji generalnych wykonawców, którzy podpisywali wieloletnie umowy na budowę dróg w latach 2015-2017. To przede wszystkim oni zostali dotknięci gwałtownym wzrostem cen materiałów budowlanych i wzrostem kosztów robocizny. – Firmy te zostały skonfrontowane z sytuacją, której nie były w stanie przewidzieć na etapie składania ofert – zauważa Jan Styliński. Dla części podmiotów skończyło się to drastycznym spadkiem rentowności, nawet do wartości ujemnych, dla innych utratą płynności finansowej uniemożliwiającą wywiązywanie się z zadań – jak choćby w przypadku Energopolu Szczecin (kondycja małych i średnich firm, które mają bardziej elastyczne i obejmujące krótsze okresy umowy jest dobra – według danych GUS rentowności tych podmiotów są na poziomie 7-11 proc.).

– To sytuacja, w której Skarb Państwa mógłby pomóc – mówi Jan Styliński. – Chętni do pomocy byli, ale zabrakło odwagi – dodaje. Przedstawiciel organizacji branżowej nie ma jednak wątpliwości, że skutki braku skutecznych mechanizmów waloryzacji kontraktów z tamtego trudnego okresu dopiero odczujemy.

Będą pozwy. Kiedy wyroki?

– Teraz duże firmy, które przetrwały, będą składać do sądów roszczenia na duże kwoty. Skarb Państwa te roszczenia przegra – uważa prezes PZPB. – Nie w stu procentach, ale nawet jeśli będzie to 50-60 procent i dołożymy do tego odsetki, powstanie kwota, która nie pozostanie bez wpływu na rynek – stwierdza, przypominając, że według wyliczeń Federacji Przedsiębiorców Polskich oraz CALPE skutki braku waloryzacji mogą wynieść od 6 do 11 mld zł.

Jan Styliński zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt. Jeśli sprawa nieprzewidywalnego wzrostu cen trafi do sądów, jest mało prawdopodobne, że rozstrzygnięcia w postaci prawomocnych wyroków zapadną przed zakończeniem obecnej perspektywy finansowej.

Natomiast po roku 2023 ich skutków nie będzie można finansować ze środków unijnych. Nie będzie więc źródła, z którego będą pokrywane skutki ewentualnych przegranych przez Skarb Państwa wyroków. – Jako podatnicy zapłacimy za ten dodatkowy koszt niedoszacowanych kontraktów i nieudolności Skarbu Państwa w rozwiązywaniu tego problemu – zaznacza przedstawiciel branży.

Słaba budowlanka – słaba gospodarka

Koszty poniesiemy w każdej sytuacji, także wówczas gdyby przedsiębiorcy przegrywali przed sądami. – Nawet jeśli firmy nie wygrają, to za parę lat rynek popadnie w kryzys, pogorszy się kondycja ekonomiczna kraju, spadnie PKB. Wraz ze spadkiem siły sektora, który zwykle ciągnął całą gospodarkę, osłabią się także inne powiązane z budownictwem sektory – mówi Jan Styliński.

– Skarb Państwa nie potrafi podejść do obiektywnej sytuacji, która miała miejsce na rynku, bo kieruje się jednak osobistymi obawami – ocenia. – Obecny rząd zrobił [ze wzrostem cen] to samo co poprzedni w zakresie VAT. Wtedy rząd nie zmierzył się z problemem, bo mu nie starczało odwagi albo pieniędzy, a potem Skarb Państwa tracił dziesiątki miliardów złotych. Teraz podobnie rząd, którego kadencja się właśnie kończy, nie zmierzył się z waloryzacją. Dopuścił się zaniechania, które będzie kosztowało co najmniej trzy razy tyle, co w sytuacji gdyby tego zaniechania nie było – podsumowuje prezes PZPB.