Raport. Jaka przyszłość budownictwa w Polsce?

W publikacji zidentyfikowano główne czynniki i obszary ważne dla długoterminowego rozwoju budownictwa w Polsce. Poruszone zostały w niej m.in. kwestie wpływu wahań koniunkturalnych na kondycję sektora, wyzwań związanych z uczciwą konkurencją oraz realizacją projektów wielkoskalowych i inwestycji z zakresu infrastruktury obronnej. W dokumencie wskazane zostały również potencjalne rozwiązania sprzyjające poprawie sytuacji sektora.

Kluczowe wnioski z raportu

• Branża budowlana to jeden z największych i najistotniejszych sektorów polskiej gospodarki, który odpowiada za blisko 10,5 proc. polskiego produktu krajowego brutto i zatrudnia 1,3 mln osób. Inflacja, wojna w Ukrainie i opóźnienia w transferach środków unijnych przyczyniają się jednak do niestabilności koniunktury w budownictwie.
• Na polskim rynku występują duże wahania w liczbie dostępnych przetargów. Wiele inwestycji, szczególnie w segmencie kolejowym, opiera się na finansowaniu z perspektyw unijnych. Powoduje to powstawanie okresów hossy obarczonych ryzykiem wzrostu kosztów realizacji inwestycji i zatrudnienia, a następnie „suszy”, podczas których obserwowana jest agresywna walka o nowe kontrakty.
• Brak długofalowego planowania inwestycji budowlanych oraz częste wprowadzanie zmian w strategiach inwestycyjnych sprawia, że firmy z sektora nie są w stanie skutecznie przygotować się od strony mocy produkcyjnych do przewidywanej skali inwestycji.
• W ostatnich latach coraz więcej projektów budowlanych w Polsce jest realizowanych przez przedsiębiorstwa spoza Europy, które swoją przewagę w postępowaniach budują często na niskiej wycenie ofert. W pierwszym kwartale 2024 r. przedsiębiorstwa te realizowały 19 kontraktów drogowych, co stanowiło 19 proc. wszystkich odcinków będących w tamtym momencie w budowie.
• Deficyty dotyczą także samego procesu weryfikacji uczestników postępowań, który oprócz przewagi kryterium cenowego jest mocno deklaratywny i nie premiuje stabilności, doświadczenia oraz wkładu firm działających w Polsce w rozwój gospodarczy kraju.
• Realizacja projektów wielkoskalowych nastręcza trudności z powodu braku jednolitych i długofalowych planów oraz ich upolityczniania. Pierwszy Program Budowy Dróg Krajowych został przyjęty w 2007 roku, a Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych w 2010 roku. Krajowe strategie w kluczowych segmentach rynku wciąż powstają w oderwaniu od siebie, co sprzyja zjawisku nakładania się na siebie inwestycji oraz ogranicza możliwości ich finansowania.
• Według analityków Credit Agricole w latach 2022-2035 wydatki Polski na obronność sięgną 713,4 mld złotych. Sytuacja geopolityczna wywołuje silną potrzebę realizacji budowli ochronnych i miejsc tymczasowego schronienia w krótkim okresie czasu. Jednocześnie z analiz Państwowej Straży Pożarnej wynika, że schronienie w odpowiednich budowlach w razie niebezpieczeństwa jest zapewnione dla zaledwie 10 proc. ludności Polski. Podobnie jak w innych segmentach rynku, i w tym wypadku ważny będzie dialog z branżą pozwalający na sprawną realizację krytycznych dla bezpieczeństwa inwestycji oraz poleganie na sprawdzonych wykonawcach.