NIK: Opóźnienia w projektowaniu Izery mogą przekreślić jej sens

NIK przeprowadził kontrolę wydatkowania środków finansowych na projekt samochodu elektrycznego Izera. Nie ma optymistycznych wniosków.

W projekt ten, realizowany przez spółkę ElectroMobility Poland, Skarb Państwa zainwestował w 2021 roku 250 mln zł. Pieniądze pochodziły z Funduszu Reprywatyzacji. Według NIK było to działanie nierzetelne i niosące ze sobą ryzyka dotyczące gospodarności wydatkowania środków publicznych. W założeniach przyjęto bowiem, że aby zakończyć projekt spółka pozyska finasowanie ze źródeł, które nie dają pewności faktycznego uzyskania środków.

„W toku procesu decyzyjnego w KPRM nie tylko przyjęto uzyskanie przez Spółkę określonych środków, ale również założono, na podstawie własnej subiektywnej oceny, że Spółka środki te realnie może otrzymać. W konsekwencji Prezes Rady Ministrów przyznał (ze środków Funduszu Reprywatyzacji) dofinansowanie Projektowi, który mógł nie mieć – nie tylko w momencie jego udzielenia, ale według stanu na dzień zakończenia czynności kontrolnych NIK w jednostce – finansowania na pozostałą część realizacji projektu” – wskazuje NIK. Jak zaznaczono ta część finansowania, która jest niepewna, ma stanowić przeważający wielomiliardowy wkład.

Izba wskazuje też, że projekt, w który zaangażował się finansowo Skarb Państwa nie był realizowany terminowo, a rząd, mimo że miał do tego prawo, nie kontrolował sposobu wydatkowania zainwestowanej kwoty.
Jak wskazano w raporcie, odstępstwa od harmonogramu widoczne były już pod koniec 2021 r. i utrzymywały się także w 2022 r. Według stanu na 30 czerwca 2022 r. poziom wykonania w pozycji "Rozwój produktu i fabryki" wyniósł... 4 proc. w stosunku do tego, co planowano w harmonogramie.

Według raportu NIK, od października 2016 r. do dnia zakończenia czynności kontrolnych, tj. 30 sierpnia 2022 r. spółka ElectroMobility Poland nie zrealizowała założeń ani w planowanych, ani przedłużanych terminach. Nie wyszła także poza prace przygotowawcze. W momencie zakończenia kontroli spółka nie posiadała nadal praw do dysponowania nieruchomością, która została wytypowana pod budowę fabryki (chodzi o nieruchomość w Jaworznie).

W opóźnieniach NIK upatruje kolejnych ryzyk. „Rynek motoryzacyjny, w tym zwłaszcza dynamicznie rozwijający się segment samochodów elektrycznych, cechuje się bardzo wysoką dynamiką rozwojową i silną konkurencją rynkową. Przedłużający się proces realizacji Projektu może spowodować, że potencjalna upatrywana szansa rynkowa ulegnie dezaktualizacji, a produkt nie znajdzie oczekiwanego przez Spółkę w planach popytu rynkowego” – wskazuje organ kontrolny. Dodatkowo kontrolerzy zwracają uwagę na wyzwania związane z trudnymi do przewidzenia a rosnącymi obecnie kosztami eksploatacji samochodów elektrycznych.

NIK zastrzega, że nie wszystkie uwagi mogą być podane do wiadomości publiczne we względu na tajemnicę biznesową.