Kolejowa linia Y czy połączenia subregionalne? Dylematy przy CPK

Szefowa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej w rozmowie z portalem money.pl przedstawiła plany resortu na zbliżający się 2025 rok. Wskazała, ile rząd Donalda Tuska zamierza przeznaczyć na inwestycje w nadchodzących miesiącach, a także skąd pochodzić będą fundusze.

Pieniądze z KPO i polityki spójności

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz przedstawiła prognozy ministerstwa, z których wynika, że w wyniku dwóch ostatnich wniosków do Komisji Europejskiej do Polski trafi do 30 miliardów złotych. Pierwsze trzy wnioski przyniosły z kolei wypłaty na poziomie 67 mld zł. Minister zaznaczyła, że wnioski złożono całościowo, ale zawarte w nich „kamienie milowe” będą realizowane później lub w ogóle. Chodzi m.in. o składkowanie umów zlecenia umowami cywilnoprawnymi. W zamian resort przygotuje reformy, które mają być korzystniejsze dla rynku pracy, jak chociażby wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy.

- Chcemy przekształcić ją z relatywnie słabej instytucji w skuteczną agendę państwową, która będzie efektywnie egzekwować prawo. Zamiast oskładkowania, które zwiększałoby koszty pracy i miałoby efekty antyrozwojowe, stawiamy na realną ochronę poprzez efektywne działanie inspekcji – zapewniła Pełczyńska-Nałęcz.

Wspomniane 30 mld ma wpłynąć do Polski w przyszłym roku, a dzięki poprzednim wpłatom ministerstwo ma zagwarantowaną płynność inwestycyjną w KPO, które „wchodzi w fazę dynamicznej realizacji”.

- W KPO środki nie są znaczone. Otrzymujemy je w związku z zadeklarowanymi inwestycjami czy reformami, ale możemy je wykorzystać na inwestycje, które aktualnie są realizowane. Na przyszły rok planujemy inwestycje o wartości około 90 mld zł – wyjawiła minister funduszy.

Dodatkowo 30 mld zł ma zostać przeznaczone na inwestycje z polityki spójności.

Co z CPK?

Minister została również spytana o kwestię Centralnego Portu Komunikacyjnego. Rezygnację ze współpracy z zagranicznymi inwestorami Vinci Airports i IFM oceniła jako „przesunięcie ciężaru inwestycyjnego i własnościowego na inwestorów polskich”.

- To jest zasadne, by strategiczna infrastruktura jak CPK była w rękach polskich, z korzyścią dla polskiego państwa i polskich firm. Postrzegam to jako przesunięcie w tym kierunku, na pewno nie jako zaniechanie projektu (…) Zdolność firmy państwowej do finansowania projektów jest pochodną pewnej woli politycznej i determinacji, żeby projekty rozwojowe realizować – wyjaśniła.

Ponadto Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz zapewniła, że projekt będzie kontynuowany i ma dwa wymiary.

- Jeden dotyczy lotniska i możliwości komunikacji lotniczej ze światem oraz tworzenia w Polsce hubu przesiadkowego. Drugi, szczególnie ważny z perspektywy naszego ministerstwa, to aspekt kolejowy, zakładający połączenia kolejowe na obszarze całej Polski. Ten aspekt kolejowy jest obecnie modyfikowany – dodała.

Wzrost inwestycji w linię Y kosztem miast regionalnych

Modyfikacja polega m.in. na przesunięciu ukończenia CPK do 2032 roku i przeznaczeniu 77 mld zł na część kolejową (w poprzedniej wersji był to 2030 rok i 71 mld).

Jednocześnie też następuje zwiększenie inwestycji w linię Y, która stanowi szybkie połączenie na trasie Warszawa-Łódź-Poznań-Wrocław. Na tę inwestycję ma iść 15 mld więcej niż we wcześniejszym projekcie. Ta zmiana odbywać się będzie kosztem połączeń subregionalnych, które stracą z 10,5 mld do 1,6 mld zł.

- Na dodatek to zwiększenie inwestycji w Y przewiduje przeznaczenie 3 miliardów złotych na to, aby ominąć ważny ośrodek subregionalny, czyli Kalisz. W efekcie żadne połączenia subregionalne z CPK nie będą realizowane do 2032 roku, poza przygotowaniem dokumentacji – zdradza szefowa resortu.

Ministra zauważa jednak, że takie rozwiązanie może być niebezpieczne, ponieważ zapewnienie szybkiej komunikacji między mniejszymi miastami a metropoliami jest kluczowe dla przyszłości kraju w związku m.in. z katastrofą demograficzną.

- Problem polega na tym, że cała inwestycja koncentruje się na szybkiej kolei między dużymi miastami do 2032 roku, a wszystkie inne inwestycje, te włączające do rozwoju miasta subregionalne, zostają przesunięte na później. Lepszym rozwiązaniem byłoby jednoczesne budowanie - kawałek po kawałku - szybkiej linii Y oraz realizacja projektów subregionalnych, które włączałyby takie miasta jak Włocławek, Płock czy Łomża do sieci szybkich połączeń z metropoliami – uważa minister, sugerując, że proporcje finansowania na linię Y a inwestycje regionalne powinny być wyrównane.

Zdaniem Pełczyńskiej-Nałęcz, na budowę linii regionalnych po 2032 roku będzie za późno m.in. z uwagi na brak zagwarantowanych środków na ten okres i szybko postępującą depopulację.

Wsparcie dla ośrodków subregionalnych

Kwestia kolei to jednak tylko jeden z punktów ważnych dla wsparcia mniejszych ośrodków w Polsce, a sama inwestycja w ośrodki subregionalne, jak uważa minister, będzie korzystne również dla wielkich metropolii. Kluczowy powinien być zrównoważony rozwój.

- Istota polega na tym, że dobry rozwój to taki, w którym ośrodki subregionalne są wspierane bez żadnego klucza partyjnego, ze zrozumieniem, że to jest także korzystne dla dużych metropolii – objaśnia.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz nie obawia się natomiast, że jednoczesna inwestycja w linię Y i ośrodki regionalne zakończy się niepowodzeniem i rozgrzebanymi inwestycjami na obu torach. Ograniczeniem, które trzeba jednak wziąć pod uwagę przy planowanych działaniach, są środki finansowe i ich odpowiedni podział.